| Περίληψη |
Η χαρά, η λύπη, ο θυμός, ο φόβος κτό. είναι συναισθήματα. Πρώτος στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν ο καθορισμός των ονομάτων της ελληνικής γλώσσας για τα οποία ισχύει η φράση και τα όμοια, η δημιουργία, με άλλα λόγια, ενός ελληνόγλωσσου καταλόγου συναισθημάτων ή, αλλιώς, ενός ελληνόγλωσσου ονοματολογίου συναισθημάτων. Δεύτερος στόχος ήταν η συμπύκνωση και ταξινόμηση του ονοματολογίου, ώστε αυτό να λάβει ευσύνοπτη και εύχρηστη μορφή. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων διεξήχθη σειρά ερευνών. Η πρώτη έρευνα διεξήχθη κατά το ακαδημαϊκό έτος 2000-01. Τα ερευνητικά υποκείμενα (84 φοιτητές ψυχολογίας) καλούνταν μέσα σε 5 λεπτά να καταγράψουν σε ένα ειδικά σχεδιασμένο έντυπο τα συναισθήματα που αυθόρμητα έρχονταν στο νου. Οι ονομασίες συναισθημάτων που αναφέρονται με μεγαλύτερη συχνότητα (τουλάχιστον από το 25% των ερωτηθέντων) υπό συνθήκες αυθόρμητης παραγωγής είναι οι ακόλουθες: αγάπη, χαρά, λύπη, μίσος, φόβος, έρωτας, άγχος, απογοήτευση, θυμός, ευτυχία, πόνος, θλίψη. Στη συνέχεια, το ίδιο δείγμα εκτίμησε τα 280 λήμματα ενός από την ερευνήτρια προκατασκευασμένου καταλόγου «υποψηφίων» συναισθημάτων ως προς τη συναισθηματική τους ποιότητα. Η σχετική κλίμακα εκτίμησης κυμαινόταν από το 1 (η λέξη σίγουρα δεν αντικατοπτρίζει ένα συναίσθημα) έως το 4 (η λέξη σίγουρα αντικατοπτρίζει ένα συναίσθημα). Η διπλή αυτή μεθοδολογική προσέγγιση κατέληξε στο σχηματισμό ενός ονοματολογίου συναισθημάτων, τα λήμματα του οποίου αντικατόπτριζαν κατά γενική ομολογία (με υψηλό βαθμό διατομικής συμφωνίας) συναισθήματα. Η εγκυρότητα του ονοματολογίου ελέγχθηκε με μια διαφορετική μεθοδολογική προσέγγιση κατά το ακαδημαϊκό έτος 2001-02 (δεύτερη έρευνα). Στην έρευνα έλαβαν μέρος 98 φοιτητές ψυχολογίας. Τα ερευνητικά υποκείμενα καλούνταν να αποφασίσουν για κάθε λήμμα του νεοσχηματισθέντος ονοματολογίου συναισθημάτων αν αντικατοπτρίζει μια σωματική κατάσταση / αντίδραση, μια λογική διεργασία, ένα συναίσθημα, μια ιδιότητα της προσωπικότητας ή, ίσως, έναν συνδυασμό των ανωτέρω κατηγοριών. Με βάση τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από τις δυο προηγούμενες ερευνητικές φάσεις και με γνώμονα την εκπροσώπηση όλων των επιστημονικά αναγνωρισμένων συναισθηματικών κατηγοριών επελέγησαν 110 λήμματα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν στην τρίτη ερευνητική φάση. Η έρευνα διεξήχθη κατά το ακαδημαϊκό έτος 2002-03 και έλαβαν μέρος 53 φοιτητές ψυχολογίας. Κάθε ένα από τα 110 λήμματα ήταν γραμμένο σε ένα καρτελάκι. Τα ερευνητικά υποκείμενα κλήθηκαν να ταξινομήσουν τα καρτελάκια σε ομάδες (στοίβες) ομοειδών συναισθημάτων. Από την ανάλυση συστάδων που ακολούθησε προέκυψαν 17 συστάδες συναισθημάτων, συγκεκριμένα: η συστάδα του φόβου και του άγχους, της ντροπής, του ψυχικού πόνου, της ανίας, του θυμού, του μίσους, της αηδίας, της ευχαρίστησης και της χαράς, της αγάπης και του έρωτα, των συναισθημάτων αλληλεγγύης, της ελπίδας, της επιθυμίας, της ασφάλειας, της έκπληξης, των ηθικών και θρησκευτικών συναισθημάτων, της περηφάνιας, της συγκίνησης. Οι περισσότερες από τις προαναφερθείσες συστάδες απαντούν συνήθως και στις ξενόγλωσσες έρευνες. Αποκλειστικά στην ελληνική έρευνα απαντούν η συστάδα της επιθυμίας, της ασφάλειας και της συγκίνησης είτε λόγω διαφορετικών σημασιολογικών σχέσεων ανάμεσα στις λέξεις-ερεθίσματα (όπως στο παράδειγμα της επιθυμίας και της ασφάλειας) είτε λόγω απουσίας σχετικών ερεθισμάτων στις ξενόγλωσσες έρευνες (όπως στο παράδειγμα της συγκίνησης). Η συστάδα των ηθικών και θρησκευτικών συναισθημάτων σχηματίστηκε μόνο στην ελληνική και την καναδική έρευνα. Στην ελληνική έρευνα, τέλος, δεν επιβεβαιώθηκαν οι κατηγορίες της σεξουαλικής διέγερσης και του ενδιαφέροντος. Με την παρούσα εργασία επετεύχθη σε εμπειρική βάση η δημιουργία μιας αντιπροσωπευτικής συλλογής ονομάτων της ελληνικής γλώσσας που αντικατοπτρίζουν συναισθήματα. Δηλαδή, διαπιστώθηκε ότι ένα μέρος της συναισθηματικής ζωής του ενήλικου ατόμου έχει μονολεκτικά κωδικοποιηθεί στα πλαίσια της ελληνικής γλωσσικής και πολιτισμικής κοινότητας με 100 ± 10 ονόματα, τα οποία μπορούν να συμπυκνωθούν και να ταξινομηθούν σε 17 κατηγορίες.
|
Συλλογές
