E-Locus - Ιδρυματικό Καταθετήριο Πανεπιστημίου Κρήτης

Αρχική Συλλογές Σχολή/Τμήμα Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Διδακτορικές διατριβές

Διδακτορικές διατριβές

Τρέχουσα Εγγραφή: 2 από 77

[Προσθήκη στο καλάθι]

Κωδικός Πόρου

000456530

Τίτλος

Η βυζαντινή μικρή αριστοκρατία (1204-1328)

Άλλος τίτλος

The byzantine petty aristocracy (1204-1328)

Συγγραφέας

Σωτηρίου, Αθανάσιος

Σύμβουλος διατριβής

Κιουσοπούλου Αντωνία

Μέλος κριτικής επιτροπής

Κυρίτσης Δημήτριος
Μουστάκας Κωνσταντίνος

Περίληψη

Το Βυζάντιο αποτελούσε έναν ιεραρχημένο κοινωνικό σχηματισμό, όπου μια μικρή ομάδα προσώπων που συγκροτούσαν την κυρίαρχη τάξη συγκέντρωνε σημαντική πολιτική, κοινωνική και οικονομική ισχύ και ασκούσε εξουσία πάνω στη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού. Η μελέτη αυτής της τάξης είναι απαραίτητη για την κατανόηση των κοινωνικών αλλαγών που γνώρισε η βυζαντινή κοινωνία μέσα στην πορεία των αιώνων. Ωστόσο, η έρευνα για το ανώτερο κοινωνικό στρώμα του ύστερου Βυζαντίου (13ος-15ος αιώνας) είναι σχετικά περιορισμένη και εστιάζει κυρίως στις λίγες μεγάλες οικογένειες που σχημάτιζαν την «υψηλή αριστοκρατία», παραμελώντας τα κατώτερα στρώματα της κυρίαρχης τάξης. Η παρούσα διδακτορική διατριβή ευελπιστεί να συνδράμει στο παραπάνω ζήτημα μέσα από τη συστηματική μελέτη του κατώτερου και μεσαίου στρώματος της βυζαντινής αριστοκρατίας κατά το πρώτο μισό της ύστερης βυζαντινής περιόδου (1204-1328). Για μεθοδολογικούς λόγους, η μελέτη επικεντρώνεται σε μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα που ονομάζεται συμβατικά «μικρή αριστοκρατία». Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει πρόσωπα που κατείχαν επίσημες αυτοκρατορικές διακρίσεις αλλά δεν προέρχονταν από τις τάξεις της υψηλής αριστοκρατίας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κορμός της διατριβής συγκροτείται από τρία κεφάλαια, στα οποία εξετάζονται αντίστοιχα οι φορείς του τιμητικού τίτλου του «σεβαστού», οι «οικείοι» των αυτοκρατόρων και οι κάτοχοι αυλικών οφφικίων. Στα τρία αυτά κεφάλαια παρουσιάζονται οι προσωπογραφικές πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από τη συστηματική αποδελτίωση των πηγών και διερευνάται η κοινωνική καταγωγή, η γεωγραφική κατανομή και η θέση των μικρών αριστοκρατών στον αυτοκρατορικό μηχανισμό. Παράλληλα, μέσα από μελέτες περιπτώσεων εξετάζεται η οικονομική τους βάση, τα οικογενειακά τους δίκτυα και η σταδιοδρομία τους. Τέλος, κάθε κεφάλαιο καταλήγει σε μια αποτίμηση της σύνθεσης, της εξέλιξης και των χαρακτηριστικών της κάθε ομάδας ενώ αναζητά και τον ρόλο που έπαιξαν τα μέλη της στο πολιτικό και διοικητικό σύστημα. Ύστερα από τη μελέτη των επιμέρους ομάδων, στη διατριβή ακολουθεί ένα τελευταίο κεφάλαιο στο οποίο διερευνάται η θέση των μικρών αριστοκρατών ως συνόλου στο υστεροβυζαντινό σύστημα εξουσίας. Μέσα από την ανάλυση του ρόλου τους στις βασικές πολιτικές εξελίξεις της περιόδου 1204-1328, εξετάζεται η πολιτική τους συμπεριφορά, οι σχέσεις τους με τον εκάστοτε αυτοκράτορα και η εμπλοκή τους στον ανταγωνισμό μεταξύ της αυτοκρατορικής εξουσίας και της υψηλής αριστοκρατίας. Παράλληλα, αναλύεται η στάση τους απέναντι στα στασιαστικά κινήματα της περιόδου καθώς επίσης και στα κεντρικά ζητήματα που απασχόλησαν τη βυζαντινή κοινωνία, όπως η Ένωση των Εκκλησιών, η προσέγγιση με τη Δύση και η αντιμετώπιση της τουρκικής απειλής. Τέλος, εξετάζεται και η πολιτική τους δράση κατά τον εμφύλιο των δύο Ανδρονίκων, προκειμένου να αναζητηθούν οι δυναμικές στο εσωτερικό της μικρής αριστοκρατίας και ο βαθμός στον οποίο τα μέλη της συγκροτούσαν μια ενιαία ομάδα.

Φυσική περιγραφή

341 σ. : πίν. ; 30 εκ.

Γλώσσα

Ελληνικά

Θέμα

Dominant class

Late byzantine period

Social stratification

Titles and offices

Κοινωνική διαστρωμάτωση

Κυρίαρχη τάξη

Τίτλοι και αξιώματα