| Περίληψη |
Η διατροφή αποτελεί σημαντικό δείκτη κοινωνικής διαφοροποίησης. Αφενός καθορίζει τα όρια και την ιεραρχία μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, αφετέρου, μέσα από την διατροφική κατανάλωση προβάλλουμε αυτό που είμαστε, αλλά και αυτό που θέλουμε να δείξουμε ότι είμαστε. Εν πολλοίς, πρόκειται για σωματοποιημένες συνήθειες που εκφράζονται μέσα από την πολιτισμική κατανάλωση. Με γνώμονα ότι η τροφή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του υλικού πολιτισμού και της κοινωνικής ζωής μέσα στην καθημερινότητα, προκύπτει και η κεντρική θέση που έχει καταλάβει στον κλάδο της ανθρωπολογίας από τις απαρχές της. Οι ανθρωπολόγοι βλέπουν το φαγητό και αντιλαμβάνονται τους τρόπους φαγητού ως εργαλεία με τα οποία μπορούν να κατανοούν δεδομένους πολιτισμούς και κοινωνίες. Εν προκειμένω, διερευνάται ο διατροφικός πολιτισμός σε μια παραδοσιακή αγροκτηνοτροφική κοινωνία, το Αμάρι, το οποίο και θα αποτελέσει το πεδίο της εθνογραφικής έρευνας, διοικητικά ενταγμένο στο νομό Ρεθύμνου. Στη μικρή αυτή ορεινή κοινωνία, η κύρια παραγωγική δραστηριότητα βασίζεται στον πρωτογενή τομέα, ενώ η κτηνοτροφία, ακόμη και σήμερα ασκείται με τον πλέον παραδοσιακό τρόπο, τα κοπάδια ελεύθερης βοσκής. Πιο συγκεκριμένα, η ποιοτική έρευνα, που διεξήχθη στη δεδομένη τοπικότητα, μέσα από συμμετοχική παρατήρηση και ημιδομημένες συνεντεύξεις, μας τροφοδότησε με ένα εθνογραφικό υλικό, που φιλοδοξεί να απαντήσει σε ένα κεντρικό ερευνητικό σκοπό∙ την κατανόηση της συλλογικής ταυτότητας και τους τρόπους που σχηματίζεται στην μελέτη περίπτωσης. Δηλαδή, μια τοπικότητα μικρής κλίμακας αποτέλεσε τον καμβά και μέσα από τις διατροφικές συνήθειες είδαμε πως παράγεται μια ξεχωριστή συλλογική ταυτότητα, όπως αυτή αναδύεται μέσα από τη βιωμένη εμπειρία. Η αρχιτεκτονική της εργασίας δομείται ως εξής: στο πρώτο μέρος γίνεται μια αναφορά σε θεωρητικές έννοιες, οι οποίες κρίνονται χρήσιμες για τις κοινωνικές αναγνώσεις της διατροφής, ενώ μέσα από την σταχυολόγηση της βιβλιογραφίας επιχειρείται μια εμβάθυνση σε κλασικές εθνογραφικές μελέτες, πάντοτε στο πεδίο της κοινωνικής ανθρωπολογίας της διατροφής. Στο δεύτερο μέρος αποτυπώνεται βιβλιογραφικά και πραγματολογικά, ο τόπος, ιδωμένος ως πεδίο της άυλης αγροκτηνοτροφικής διατροφικής πολιτιστικής κληρονομιάς Η εμπειρική ανάλυση που επιχειρείται στο τρίτο και τελευταίο μέρος, αναδεικνύει το οξύμωρο σχήμα που χαρακτηρίζει τη διατροφή του τόπου αναφορικά με την μεταπολεμική γενιά και συμπυκνώνεται στην φράση «η αφθονία της λιτότητας». Η λιτότητα της διατροφής στην καθημερινότητα της μεταπολεμικής γενιάς μεταφέρεται εξίσου και στον τρόπο ζωής τους και σκέψης. Οι πολιτισμικές πρακτικές της μαγειρικής και κατανάλωσης της τροφής έχουν πάντα ως εφαλτήριο την λιτότητα, μια διάσταση αδιαμφισβήτητη ακόμη και στην ντοπιολαλιά, την συμπεριφορά και που εύλογα συνθέτουν την πολιτισμική ταυτότητα του τόπου. Η θεματική ανάλυση για τις γενιές της μεταπολίτευσης, έδειξε ότι καταρχάς αυτό που άλλαξε είναι η σύνθεση του πληθυσμού, η μορφή της οικογενείας και κατ’ επέκταση οι διατροφικές συνήθειες. Οι μεταπολεμικές γενιές κουβαλάνε την εμπειρία, την γνώση, το σθένος που τους θωρακίζει στον περιορισμό της τροφής που το αγροτικό ημερολόγιο επιβάλει, αλλά και την συντήρηση δυνάμεων μέσα από την διατροφή για να ανταπεξέλθουν στις επίπονες αγροτικές εργασίες. Οι γενιές της μεταπολίτευσης διαφοροποιούνται από το παλαιότερο πλαίσιο, οι άνθρωποι με γνώση της φύσης παραμερίζονται, ενώ πλέον οι άνθρωποι πορεύονται σύμφωνα με τις υποδείξεις των επιστημονικών λόγων που αναδύονται και τους υποδεικνύουν τι είδος τροφής θα καταναλωθεί σε κάθε κοινωνική περίσταση και με ποιο τρόπο. Υπό το φως ενός μεικτού επιστημολογικού σχήματος, το θεωρητικό πλαίσιο κινείται σε ένα ευρύ φάσμα. Σχηματικά, οι αναφορές κινούνται από τον Clifford Geertz και σε ένα κονστρουκτιβιστικό - ερμηνευτικό φιλοσοφικό πλαίσιο, στις μετανεωτερικές προσεγγίσεις του Arjun Apadurai και της αποδόμησης για την ανάγνωση της τοπικότητας ως πεδίο. Συμπληρωματικά, η θεώρηση του Marshall Sahlins συνηγορεί σε μια σημειωτική ανάλυση της συλλογικής ταυτότητας, και το μαγειρικό τρίγωνο του Claude Lévi-Strauss ένα ερμηνευτικό σχήμα του πολιτισμού από τη δομική σκοπιά. Όλα τα αναφερθέντα θα αποτελέσουν τα εννοιολογικά εργαλεία.
|
Συλλογές
