| Περίληψη |
Εισαγωγή
Τα αντιβιοτικά εισήχθησαν στην δεκαετία 20ου αιώνα και επέτρεψαν τη θεραπεία λοιμώξεων, που προηγουμένως ήταν θανατηφόρες. Στη συνέχεια όμως, δημιουργήθηκε το πρόβλημα της ανθεκτικότητας σε αυτά λόγω της υπερβολικής και ανεύθυνης χρήσης τους. Τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται ένας συνεχώς αυξανόμενος αριθμός βακτηρίων με μεγάλη αντοχή στα αντιβιοτικά.
Στόχοι
Ο πρωταρχικός σκοπός της παρούσας έρευνας, είναι η διερεύνηση των στάσεων και των αντιλήψεων της χρήσης των αντιβιοτικών στους λήπτες υπηρεσιών υγείας των Κέντρων Υγείας και Τοπικών Ομάδων Υγείας Ηρακλείου Κρήτης. Οι επιμέρους στόχοι αφορούν στην επαρκή ενημέρωση και εκπαίδευση για τη χρήση των αντιβιοτικών από τους επαγγελματίες υγείας, καθώς και στη γνώση των ληπτών αναφορικά με τα εμπόδια και τις προκλήσεις από τη χρήση τους. Πιο συγκεκριμένα γίνεται λόγος για την ενημέρωση των ληπτών αντιβιοτικών, σχετικά με τους κινδύνους που έχουν παρουσιαστεί στην κοινότητα από την χρήση των αντιβιοτικών, τους λόγους που είναι υποχρεωτική η συνταγογράφηση τους, και κατ΄ επέκταση αν υπάρχει η σύμφωνη γνώμη τους για αυτό ή θεωρούν ότι θα έπρεπε να έχουν το δικαίωμα της αγοράς αυτών. Τέλος γίνεται αναφορά στη στάση της αποθήκευσης των αντιβιοτικών που περισσεύουν για μεταγενέστερη χρήση και στη λήψη αντιβιοτικών από παρότρυνση και συμβουλευτική φίλων ή συγγενών.
Μέθοδοι
Στην παρούσα έρευνα χρησιμοποιήθηκε μεικτή μεθοδολογία. Για τον ποιοτικό σχεδιασμό χρησιμοποιήθηκαν οι συνεντεύξεις και για τον ποσοτικό σχεδιασμό τα ερωτηματολόγια, τα οποία συλλέχθηκαν από λήπτες υπηρεσιών υγείας των Κέντρων Υγείας και των ΤΟΜΥ Ηρακλείου Κρήτης. Οι συμμετέχοντες ήταν λήπτες υπηρεσιών υγείας των Κέντρων Υγείας και των ΤΟΜΥ Ηρακλείου Κρήτης, ηλικίας άνω των 16 ετών. Όσον αφορά τον ποσοτικό σχεδιασμό, διανεμήθηκαν ερωτηματολόγια, αποτελούμενα από 29 ερωτήσεις, στις μονάδες αυτές και συνολικά συλλέχτηκαν περίπου 300. Η επεξεργασία των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με ειδικό λογισμικό και συγκεκριμένα με SPSS. Ο ποιοτικός σχεδιασμός πραγματοποιήθηκε με συνεντεύξεις, οι οποίες είχαν διάρκεια μισής ώρας και πραγματοποιηθήκαν στον χώρο της κάθε δομής. Οι συνεντεύξεις αποτελούνταν από 20 ερωτήσεις και συλλέχθηκαν συνολικά 40. Όλες οι συνεντεύξεις ηχογραφηθήκαν, ώστε να μην υπάρξει καμία παράλειψη των λεγομένων των συμμετεχόντων, απομαγνητοφωνήθηκαν κατά λέξη και αναλύθηκαν επαγωγικά με τη χρήση θεματικής ανάλυσης περιεχομένου.
Αποτέλεσμα
Ερωτηματολόγια
Τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την ανάλυση των δεδομένων σχετικά με τη συλλογή των ερωτηματολογίων είναι ότι οι περισσότεροι συμμετέχοντες (77.7%) ήταν γυναίκες 45 έως 54 ετών, έλληνες πολίτες, που διαμένουν στο Ηράκλειο Κρήτη με επίπεδο μόρφωσης απόφοιτοι λυκείου (35%). Το 51.3% των συμμετεχόντων είχαν πάρει αντιβίωση για κοινό κρυολόγημα, ενώ το 70.9% δεν είχαν πάρει αντιβίωση χωρίς ιατρική συνταγή. Επιπλέον, το 64.3% δεν είχαν αγοράσει αντιβίωση από μόνοι τους, ούτε είχαν προμηθευτεί αντιβίωση από φαρμακείο σε ποσοστό 75.3%, ούτε θα έπαιρναν αντιβιοτικό που τους πρότεινε κάποιος γνωστός ή φίλος σε ποσοστό 85.3%. Οι ερωτηθέντες πίστευαν ότι θα υπάρξει πρόβλημα αν χρησιμοποιήσουν αντιβίωση που ουσιαστικά δεν έπρεπε να λάβουν σε ποσοστό 66.7%, αλλά θα αποθήκευαν τα δισκία που μπορεί να περίσσευαν μετά τη θεραπεία (74%). Οι συμμετέχοντες της έρευνας δεν θα χρησιμοποιούσαν ξανά την ίδια αντιβίωση από μόνοι τους χωρίς ιατρική συνταγή σε ποσοστό 82.2%. Οι ερωτηθέντες ακολούθησαν επακριβώς τις οδηγίες του ιατρού τους σε ποσοστό 87%, τη δοσολογία και το σχήμα της θεραπείας τους σε ποσοστό 85.3%. Σύμφωνα με τις γνώσεις των συμμετεχόντων παρατηρήθηκε ότι τα αντιβιοτικά χορηγούνται για μικροβιακές λοιμώξεις σε ποσοστό 56.5% αλλά πίστευαν ότι η άσκοπη χρήση αντιβιοτικών κάνει τα αντιβιοτικά μη αποτελεσματικά σε ποσοστό 76.9%, ενώ προκαλούν, και ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως διάρροια, κολίτιδας και αλλεργίες σε ποσοστό 69.9%, ακόμη, και σε υγιή άτομα ενδέχεται να δημιουργήσει ανθεκτικά βακτήρια σε ποσοστό 52.8%. Οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι η χρήση των αντιβιοτικών σε λοιμώξεις αναπνευστικού δεν μειώνουν τη διάρκεια των συμπτωμάτων σε ποσοστό 72.9% και δεν προστατεύουν τα άτομα του περιβάλλοντος τους σε ποσοστό 45.1%, διότι οι λοιμώξεις αυτές προκαλούνται από ιούς. Σημαντικό είναι ότι σε ποσοστό 56.6% οι συμμετέχοντες δεν έλαβαν αντιβίωση τον τελευταίο χρόνο.
Συνέντευξη
Τα αποτελέσματα των συνεντεύξεων παρουσιάζουν τα αντιβιοτικά ως φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατά βάση σε ιώσεις, γρίπη και λοιμώξεις γενικότερα, και δεν μπορούν να τα αγοραστούν παρά μόνο με ιατρική συνταγή. Οι συμμετέχοντες δεν γνώριζαν τους κινδύνους από τη χρήση των αντιβιοτικών και για αυτό δεν θα έπαιρναν αντιβίωση χωρίς τις οδηγίες του γιατρού. Επιπλέον, δεν θα αγόραζαν αντιβιοτικά αν είχαν συμπτώματα ήπια, όμως αν τα συμπτώματα επέμεναν θα πήγαιναν ξανά στο γιατρό για να ζητήσουν αντιβιοτικά, ώστε να μην υποφέρουν άλλο. Στην περίπτωση που κάποιος γνωστός τους, τους πρότεινε να λάβουν αντιβίωση, διότι οι ίδιοι είχαν λάβει για παρόμοια συμπτώματα και έγιναν γρηγορότερα καλά, οι συμμετέχοντες δεν θα ακολουθούσαν την άποψη αυτή. Από την άγνοια της χρήσης των αντιβιοτικών, οι συμμετέχοντες δεν θα λάμβαναν από μόνοι τους αντιβιοτικά, χωρίς ιατρική συνταγή, διότι το άγνωστο τους προκαλούσε φόβο εμφάνισης αρνητικών επιδράσεων. Η στερεότυπη πράξη της αποθήκευσης των αντιβιοτικών που περίσσευαν για μεταγενέστερη χρήση, φαίνεται εμφανώς ότι ισχύει και στην παρούσα έρευνα. Σημαντικό εύρημα ήταν ότι παρ’ όλο που τόσα χρόνια τα αντιβιοτικά δίνονται μόνο με ιατρική συνταγή από τα φαρμακεία, κάποιοι συμμετέχοντες δεν το γνώριζαν. Επίσης, θα ήθελαν να έχουν το δικαίωμα να αγοράζουν από μόνοι τους, χωρίς ιατρική συνταγή, αντιβιοτικά. Βλέποντας το ενημερωτικό βίντεο, όλοι οι συμμετέχοντες ήταν ιδιαίτερα παρατηρητικοί και όταν έγινε επανάληψη κάποιων ερωτήσεων που είχαν διατυπωθεί νωρίτερα, προσπαθούσαν να ανασύρουν από το μυαλό τους, τη σωστή απάντηση με βάση το βίντεο που παρακολούθησαν. Με αυτόν τον τρόπο, έγινε αντιληπτό το θέμα της σωστής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τη χρήση των αντιβιοτικών. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό βήμα για την ορθή χρήση των αντιβιοτικών και για πρόληψη της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Οι συμμετέχοντες, ακόμη, αγνοούσαν τους κίνδυνους της ανθεκτικότητας των αντιβιοτικών, λόγω του ότι δεν έχουν σωστή γνώση της χρήσης τους, αλλά θα ήταν ιδιαίτερα προσεκτικοί και υπεύθυνοι, ώστε να μην προκαλέσουν επιπτώσεις και σε μέλη του κοντινού τους περιβάλλοντος αλλά και του γενικού πληθυσμού. Οι συμμετέχοντες πιστεύουν ότι η υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών μπορεί ίσως, να μειωθεί, με τη νομοθετική εγκαθίδρυση της χρήσης των αντιβιοτικών μόνο με ιατρική συνταγή. Τέλος, όλοι οι συμμετέχοντες αναφέρθηκαν στην ανάγκη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού, είτε μέσω των social media ή με δράσεις ενημέρωσης και των ενηλίκων αλλά και των παιδιών. Θα είναι καλό επίσης, να ενημερωθούν σωστά και να ελέγχονται με κάποιον τρόπο οι γιατροί και οι φαρμακοποιοί. Με αυτόν τον τρόπο, τα αντιβιοτικά θα δίνονται μόνο σε αυτούς που το έχουν πραγματικά ανάγκη.
Συμπέρασμα
Στην παρούσα έρευνα διερευνήθηκαν οι στάσεις και αντιλήψεις της χρήσης των αντιβιοτικών από τους λήπτες υπηρεσιών υγείας και αυτό πραγματοποιήθηκε με τη χρήση ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων. Το σημαντικότερο μήνυμα της παρούσας έρευνας είναι η αναγκαιότητα της ορθής ενημέρωσης, εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης τόσο των πολιτών, όσο και των επαγγελματιών υγείας, ώστε τα αντιβιοτικά να λειτουργήσουν ευεργετικά για τον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον. Έτσι, τα αντιβιοτικά θα μπορέσουν να αποδώσουν τα μέγιστά τους οφέλη και να δράσουν ευεργετικά για όλους.
|
Συλλογές
