| Περίληψη |
Το αντιεμβολιαστικό κίνημα, παρά την πεποίθηση πολλών, δεν είναι κάτι νέο αλλά ακολουθεί παράλληλη πορεία με τα εμβόλια. Νέο όμως είναι το διαδίκτυο, η ευκολία και η ευρεία χρήση του οποίου έχει βοηθήσει στην διάδοση απόψεων και ιδεών. Δεν θα μπορούσε παρά να χρησιμοποιηθεί και για την προώθηση του σκεπτικισμού έναντι των εμβολίων. Όπως στο εξωτερικό, έτσι και στην Ελλάδα προκύπτουν ιστοσελίδες αλλά και βίντεο που προπαγανδίζουν τέτοιες θέσεις. Με την παρούσα εργασία έγινε προσπάθεια καταγραφής των απόψεων αυτών στο Ελληνικό διαδίκτυο με σκοπό να καταγράψουμε την έκταση τους, το περιεχόμενο, τα εκφραστικά μέσα, τον σχεδιασμό αλλά και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται. Χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό αυτό η μηχανή αναζήτησης Google και το YouTube με όρους αναζήτησης στο Google: «εμβόλιο», «εμβολιασμός», «εμβόλιο αλουμίνιο», «εμβόλιο αυτισμός», «εμβόλιο τραχήλου», «εμβόλιο ιλαράς», «εμβόλιο MMR», «εμβόλιο παρενέργειες», «επικίνδυνα εμβόλια» ενώ στο YouTube: «εμβόλια». Από την αναζήτηση προέκυψαν συνολικά 27 ιστοσελίδες γραμμένες στα Ελληνικά. Το 33% ήταν παραϊατρικές ιστοσελίδες, το 45% ενημερωτικού χαρακτήρα και το υπόλοιπο 22% αποτελούσαν προσωπικά ιστολόγια (blogs). Επίσης, 33% των σελίδων περιείχαν πρωτότυπα άρθρα, που εξέθεταν την γνώμη των συγγραφέων τους ενώ το υπόλοιπο 67% αναπαρήγαγαν άρθρα και γνώμες τρίτων. Με ποσοστό 18,5% το MMR και το αντιγριπικό ήταν τα συχνότερα κατηγορούμενο εμβόλια ακολουθούμενα από το DTP με 11% και το HepB με 7,5% ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των σελίδων (81,5%) καταφέρονται εναντίον όλων των εμβολίων ανεξαιρέτως. Το 78% των ιστοσελίδων υποστηρίζει ότι τα εμβόλια περιέχουν επικίνδυνα συστατικά. Τα συχνότερα αναφερόμενα είναι το αλουμίνιο, η θειομερσάλη και γενικότερα τα έκδοχα. Το 89% των ιστοσελίδων υποστηρίζουν ότι προκαλούν σοβαρές νόσους ή ακόμη και θάνατο, το 30% ότι επιβαρύνουν το ανοσοποιητικό σύστημα κλπ. Επίσης, έθεταν θέματα εμπιστοσύνης των αρχών, των γιατρών ενώ γινόταν λόγος και για εναλλακτικές θεραπείες όπως η ομοιοπαθητική και βοτανολογία. Βάση σχεδιασμού των ιστοσελίδων, το 85% περιείχε συνδέσμους (links) σε αντιεμβολιαστικό υλικό ενώ καμία από αυτές δεν είχε αντίστοιχους συνδέσμους προς σελίδες ενημέρωσης για τα εμβόλια, 11% χρησιμοποίησαν προσωπικές μαρτυρίες θυμάτων ή συγγενών τους στα άρθρα τους και το 59% μετέφεραν γνώμες ειδικών επί των εμβολίων όπως ισχυρίζονται, 81,5% περιείχαν εικόνες με σύριγγες, 3,7% εικόνες θυμάτων των εμβολίων ενώ στο 22% υπήρχε ξεχωριστή κατηγορία στην ιστοσελίδα με θεματολογία για τα εμβόλια. Τα σχόλια των χρηστών επιτρεπόταν στο 70% ενώ αποποίηση ευθυνών του συγγραφέα, το λεγόμενο disclaimer, υπήρχε στο 26%. Στο YouTube το 26% των βίντεο προωθούσαν θέσεις υπέρ του εμβολιασμού το 29% περιείχαν αντιεμβολιαστικές απόψεις για ένα ή περισσότερα εμβόλια, το 17% ενημερωτικού περιεχομένου, το 14% άλλου περιεχομένου, το 13% ήταν διπλά βίντεο και 1% ήταν στην αγγλική γλώσσα χωρίς υπότιτλους. Τα βίντεο με αντιεμβολιαστικές απόψεις (AV) εμφανιζόταν υψηλότερα (median: 35) από τα βίντεο που προωθούσαν τον εμβολιασμό (PV) (median: 52). Τα PV ήταν μέσης διάρκειας 8,18min ±6,05 (mean ±SD) ενώ τα AV μέσης διάρκειας 19,28min ±31,65, χωρίς όμως να παρουσιάζουν στατιστική σημαντικότητα (p=0,09, Anova test). Σε ότι αφορά τα views τα AV παρουσίαζαν μεγαλύτερες τιμές σε σχέση με τα PV, 5675 views ±7212 vs 1947 views ± 4725, p=0,005. Το μεγαλύτερο ποσοστό των PV ήταν ενημερωτικού χαρακτήρα ενώ αντίθετα τα AV χρησιμοποιούσαν συχνότερα τον φόβο ως εκφραστικό μέσο. Συγκριτικά με μελέτες του εξωτερικού, σε ότι αφορά τις ιστοσελίδες τα αποτελέσματα παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες ενώ στο YouTube φάνηκε να υπάρχουν κάποιες διαφορές, κυρίως στην μέση διάρκεια των βίντεο. Οι ομοιότητες την παρούσας μελέτης με μελέτες του εξωτερικού είναι αρκετές ως προς το περιεχόμενο των άρθρων, τα εκφραστικά μέσα και την δομή των ιστοσελίδων ενώ η διαφορά έγκειται κυρίως στα τεχνικά χαρακτηριστικά καθώς οι ιστοσελίδες δείχνουν πρόχειρες και ερασιτεχνικές. Στο YouTube τα βίντεο με αντιεμβολιαστικό περιεχόμενο είναι αρκετά, μεγάλος αριθμός των οποίων είναι υποτιτλισμένα βίντεο στα αγγλικά ενώ οι θέσεις που προβάλλουν σε πολλές περιπτώσεις είναι εξαιρετικά ακραίες και μάλλον δύσκολα αποδεκτές από τον μέσο χρήστη.
Η συνεχής παρακολούθηση των απόψεων για τα εμβόλια στο διαδίκτυο κρίνεται απαραίτητη με μελλοντικές μελέτες που να συμπεριλαμβάνουν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
|
Συλλογές
