| Περίληψη |
Η παρούσα μελέτη είχε ως στόχο να αξιολογήσει την εκτίμηση υγείας και να συγκρίνει τη χρήση των προληπτικών και άλλων υπηρεσιών υγείας και το κόστος ή τη διαθεσιμότητα σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, πριν και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη ελήφθησαν από το Wave 8 (2019/2020), (Release data 8.0.0/10.02.2022), της «Έρευνας για την Υγεία, Γήρανση και Σύνταξη στην Ευρώπη» (‘Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe – SHARE’, http://www.share-project.org/home0.html) (Börsch-Supan, 2022; Bergmann & Börsch-Supan, 2021; Börsch-Supan et al., 2013), με μέγεθος δείγματος 46.106 ατόμων ηλικίας ≥50 ετών σε 27 χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Ολλανδία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Ιταλία, Σουηδία, Ελβετία, καθώς και το Ισραήλ (Borsch-Supan et al., 2005; Börsch-Supan et al., 2013), και τα δεδομένα του Wave 1 (2004/5), με 16.120 ενήλικες ηλικίας 50+ ετών σε 11 χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Ισπανία, Σουηδία και Ελβετία., προσαρμοσμένο ώστε να αντιπροσωπεύει πληθυσμό N=180.886.962 ατόμων βάσει σταθμίσεων επιλογής (weights). Γενικότερα το συνολικό δείγμα μελέτης συγκρότησαν αντιπροσωπευτικά, στρωματοποιημένα, σύνθετα δείγματα ενηλίκων, επιλεγμένα αναλογικά σε κάθε χώρα με δειγματοληψία πιθανοτήτων. Από την έναρξη της μελέτης (Κύμα 1, 2004/5) πληθυσμό-στόχο αποτελούσαν τα νοικοκυριά και κατ’ επέκταση τα μέλη τους, όπου τουλάχιστον ένα μέλος ήταν 50+ ετών (Bergmann & Börsch-Supan, 2021; Börsch-Supan, 2022).
Η έρευνα οργανώθηκε & συντονίζεται από το Ερευνητικό Ινστιτούτο του Mannheim-Γερμανία και αποτελεί συλλογική προσπάθεια διεπιστημονικών, εθνικών & διακρατικών ομάδων εργασίας (την Ελληνική ομάδα αποτελούν μέλη των Πανεπιστημίων Παντείου, Πειραιά και Κρήτης).
Με προσωπική συνέντευξη μέσω Η/Υ έγινε η λήψη του ερωτηματολογίου CAPI, αποτελούμενο από 31 θεματικές ενότητες (modules) όπως τα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων (ή των μελών του νοικοκυριού ή των πληρεξούσιων τους), τα κοινωνικά δίκτυα, τη φυσική & ψυχική υγεία, την απασχόληση και τη σύνταξη, την γνωστική λειτουργία κ.α. ή μετρήσεις όπως τη δύναμη χειρολαβής ή την ταχύτητα βάδισης. Σε ορισμένες ενότητες, προεπιλεγμένες κάρτες βοηθούσαν στην κατανόηση, στην άμεση και αξιόπιστη απάντηση των ερωτήσεων (Crimmins et al., 2011). Το σκορ χρήσης προληπτικών υπηρεσιών υγείας (PHSUs) και το σκορ χρήσης υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης (HCSUs) προέκυψαν ως σύνθετη τιμή από τις απαντήσεις σε 12 και 16 ερωτήσεις αντίστοιχα, σε κλίμακα που κυμαίνεται από 0 έως 100. Οι εκτιμήσεις βασίστηκαν σε σύνθετο σχεδιασμό μελέτης.
Η έλλειψη προσβασιμότητας/διαθεσιμότητας στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης (LAAHCS) μετρήθηκε ως σύνθετη βαθμολογία χρησιμοποιώντας 16 ερωτήσεις.
Η συμπτωματολογία της Ευθραυστότητας αφορά την απουσία ή την άθροιση/παρουσία πολλαπλών συμπτωμάτων 1-4 για πληθυσμούς 50+ ετών. Η μέτρηση έγινε με την χρήση τεσσάρων δεικτών: «Πτώσεις», «Φόβος για πτώσεις», «Ζάλη, λιποθυμίες ή σκοτοδίνη», «Εξάντληση».
Τα δεδομένα αναλύθηκαν με τη χρήση του πακέτου λογισμικού SPSS (IBM SPSS Statistics for Windows, έκδοση 25.0, IBM Corp., Armonk, NY, USA). Εκτιμήθηκαν οι σχετικές και απόλυτες κατανομές των περιγραφικών χαρακτηριστικών των συμμετεχόντων, καθώς εφαρμόστηκαν βάρη σύμφωνα με το σύνθετο σχέδιο δειγματοληψίας διαστρωμάτωσης πολλαπλών σταδίων της μελέτης, λαμβάνοντας υπόψη τις μη απαντήσεις. Χρησιμοποιώντας τα βάρη, τα αποτελέσματα γενικεύθηκαν στον πραγματικό εκτιμώμενο πληθυσμό αναφοράς των χωρών. Εκτιμήθηκε ο επιπολασμός και τα αντίστοιχα 95% διαστήματα εμπιστοσύνης (95% CI) των συνιστωσών PHSU, HCSU και LAAHCS. Στις 27 χώρες, οι PHSUs, HCSUs και LAAHCSs απεικονίστηκαν ως διάγραμμα αράχνης. Η συχνότητα βαθμολογίας των LAAHCS σε σχέση με τα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων εκτιμήθηκε με βάση τη μέθοδο χ2 (chi-square). Επιπλέον, οι μέσοι όροι PHSUs και HCSUs αξιολογήθηκαν και συγκρίθηκαν μεταξύ των ευρωπαϊκών περιφερειών ή σύμφωνα με τη συχνότητα βαθμολογίας του LAAHCS, χρησιμοποιώντας ανάλυση συνδιακύμανσης (ANCOVA) που εκτίμησε επίσης τις αντίστοιχες 95% CIs για συγκριτικούς λόγους. Οι εκτιμήσεις βασίστηκαν σε ανάλυση σύνθετων δειγμάτων χρησιμοποιώντας ως συμμεταβλητές (covariates) (δυνητικοί συγχυτικοί παράγοντες) βασικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων, όπως το φύλο, η κατανομή της ηλικίας (έτη), η κατάσταση εκπαίδευσης (έτη), η οικογενειακή κατάσταση, το επάγγελμα και οι χρόνιες παθήσεις ή ασθένειες.
Στις 11 χώρες, οι PHSUs και οι HCSUs απεικονίστηκαν επίσης σε ένα γράφημα αράχνης. Τέλος, οι συγκρίσεις των PHSUs και HCSUs σύμφωνα με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων εξετάστηκαν με τη χρήση πολυμεταβλητής ανάλυσης συνδιακύμανσης. Εξαιρώντας κάθε φορά το τρέχον χαρακτηριστικό, οι συνδιαλλακτικοί παράγοντες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν το φύλο, η ηλικία (κατηγορίες ετών), η εκπαίδευση (κατηγορίες ετών), η κατάσταση διαβίωσης, οι χρόνιες ασθένειες, η κατάσταση συνταξιοδότησης, το εισόδημα και οι ευρωπαϊκές περιφέρειες (αξιολογήθηκαν πολυωνυμικές τάσεις στα ταξινομημένα χαρακτηριστικά).
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας οι συμμετέχοντες από τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης βρέθηκαν να έχουν σημαντικά υψηλότερες μέσες τιμές PHSU και HCSU από ό,τι οι ομόλογοι τους στις βόρειες και νότιες περιοχές, (p < 0,05) και επίσης παρουσίασαν μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των δύο τιμών (29,3, 95%CI: 28,6-30,1). Η συνολική μέση βαθμολογία PHSU ήταν 39,9 (95%CI: 39,4-40,4) και η μέση βαθμολογία HCSU 12,4 (95%CI: 12,2-12,7). Οι γυναίκες έχουν υψηλότερο μέσο όρο PHSUs και HCSUs (p < 0,001)- όσο αυξάνεται η ηλικία, ο PHSUs μειώνεται και ο HCSUs αυξάνεται (p < 0,001). Οι καλύτερα μορφωμένοι συμμετέχοντες φαίνεται να έχουν υψηλότερους μέσους όρους PHSUs και HCSUs (p < 0,001). Επιπλέον, και οι δύο παραπάνω βαθμολογίες αυξάνονται με την παρουσία χρόνιων ασθενειών (p < 0,001).
Οι νότιες χώρες είχαν χαμηλότερη χρήση των προληπτικών υπηρεσιών και υψηλότερη χρήση άλλων υπηρεσιών υγείας σε σύγκριση με τις βόρειες χώρες, με σημαντική έλλειψη σύγκλισης. Επιπλέον, η χρήση των προληπτικών υπηρεσιών υγείας μειώθηκε, ενώ η χρήση των υπηρεσιών δευτεροβάθμιας περίθαλψης αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου οικονομικής κρίσης και λιτότητας. Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης είχαν σημαντικά υψηλότερο επιπολασμό έλλειψης προσβασιμότητας. Παρατηρήθηκε αύξηση της συχνότητας έλλειψης προσβασιμότητας/διαθεσιμότητας στις υπηρεσίες υγείας από το 2004/5 έως το 2019/20.
Τέλος συμμετέχοντες με 3-4 συμπτώματα ευθραυστότητας έναντι εκείνων με κανένα, φαίνεται να έχουν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία πρόληψης και χρήσης υπηρεσιών υγείας (p-trend<0,001). Παράλληλα, έχουν σημαντικά μικρότερη απόκλιση μεταξύ των δυο ειδών υπηρεσιών. Το εύρος (gap) είναι υποδιπλάσιο στη πρόληψη-χρήση μεταξύ των δυο ομάδων, άρα η πολλαπλή παρουσία συμπτωμάτων ευθραυστότητας καθορίζει υψηλότερη χρήση και των δυο ειδών υπηρεσιών.
Συμπερασματικά, παρατηρείται ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της συννοσηρότητας, της αύξησης της ηλικίας, του μορφωτικού επιπέδου και της συνταξιοδότησης αφενός, και της αυξημένης χρήσης υπηρεσιών υγείας αφετέρου. Επιπρόσθετα τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι οι ανισότητες στην υγεία αυξάνονται σε περιόδους κρίσης και η ευθραυστότητα συνδέεται με αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας. Η χρήση των υπηρεσιών υγείας αποτελεί μείζον ζήτημα όσον αφορά τη διαμόρφωση πολιτικής δημόσιας υγείας. Ως εκ τούτου, οι παρεμβάσεις πολιτικής υγείας είναι αναγκαίο να δώσουν προτεραιότητα στην προσβασιμότητα και να επεκτείνουν την υγειονομική κάλυψη και τις υπηρεσίες πρόληψης, μειώνοντας την ευαλωτότητα του γηράσκοντος πληθυσμού.
|
Συλλογές
