| Περίληψη |
Η παρούσα ποιοτική έρευνα αναζητά τον τρόπο με τον οποίο φοιτητές και φοιτήτριες του ΠΤΔΕ Κρήτης αντιλαμβάνονται το αστικό περιβάλλον του Ρεθύμνου, τον τόπο δηλαδή στον οποίο σπουδάζουν. H έρευνα αυτή αντλεί θεωρητικό πλαίσιο από δύο σύγχρονες τάσεις στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕ), την Βασισμένη στον Τόπο Εκπαίδευση (Place-Based Education) και την Αστική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (Urban Environmental Education). Η Βασισμένη στον Τόπο Εκπαίδευση, είναι η εκπαίδευση που χρησιμοποιεί την κοινότητα και το τοπικό περιβάλλον για την διδασκαλία εννοιών σε πολλά γνωστικά αντικείμενα όπως οι φυσικές επιστήμες, οι κοινωνικές επιστήμες, η τέχνη κ.α. Η Βασισμένη στον Τόπο Εκπαίδευση βοηθάει τους μαθητές να αναπτύξουν στενότερους δεσμούς με την κοινότητα τους και να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν να την βελτιώσουν. Η Αστική Περιβαλλοντική Εκπαίδευση είναι οποιαδήποτε μορφή ΠΕ συμβαίνει στις πόλεις όπου και κατοικεί πλέον το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και ασχολείται με τα αστικά περιβαλλοντικά συστήματα και προβλήματα..
Ως τρόπο καταγραφής των αντιλήψεων των φοιτητών για το αστικό περιβάλλον, στην εργασία γίνεται για πρώτη φορά στη χώρα μας, δοκιμαστική εφαρμογή της μεθόδου Photovoice, ως μεθόδου καταγραφής του αστικού περιβάλλοντος, μίας συμμετοχικής χειραφετικής προσέγγισης που επινοήθηκε από τις Wang & Burris το 1992. Στην προσέγγιση αυτή,τα μέλη μιας κοινότητας καταγράφουν και εκθέτουν τοπικά ζητήματα με φωτογραφικές μηχανές , στη συνέχεια συζητούν και στοχάζονται πάνω στις φωτογραφίες που τράβηξαν και οργανώνουν κάποια κοινή δράση.
Στην έρευνα συμμετείχαν εθελοντικά 11 φοιτητές και φοιτήτριες του ΠΤΔΕ Κρήτης. 7 φοιτητές-τριες πρώτου εξαμήνου, 3 φοιτητές-τριες δεύτερου εξαμήνου και ένας φοιτητής στο πτυχίο. Αφού παρακολούθησαν ένα σύντομο σεμινάριο σχετικό με την ψηφιακή φωτογραφία, τους ζητήθηκε να φωτογραφίσουν με θέμα «Μου αρέσει / Δεν μου αρέσει» στο αστικό περιβάλλον του Ρεθύμνου για δυο εβδομάδες. Σε επόμενη συνάντηση περιέγραψαν τις φωτογραφίες που τράβηξαν και έπειτα έγινε θεματική ανάλυση των μαγνητοφωνημένων περιγραφών των φοιτητών.
Τα ερευνητικά ερωτήματα ήταν:
1. Ποια στοιχεία του αστικού περιβάλλοντος αναγνωρίζουν οι φοιτητές-τριες;
2. Ποια στοιχεία της φύσης αναγνωρίζουν οι φοιτητές-τριες στο Ρέθυμνο;
3. Ποια αστικά περιβαλλοντικά προβλήματα εντοπίζουν;
Συνολικά τραβήχτηκαν 114 φωτογραφίες στην κατηγορία «Μου Αρέσει» και 107 φωτογραφίες «Δεν μου Αρέσει». Η Ανάλυση των κειμένων έγινε ως προς δύο άξονες α) Τι φωτογράφησαν οι φοιτητές-τριες και β) Γιατί το φωτογράφησαν
Στην κατηγορία «Μου αρέσει» οι φοιτητές-τριες φωτογράφησαν α) δομικά στοιχεία του αστικού περιβάλλοντος (βιοφυσικό, δομημένο, άνθρωποι) και β) Λύσεις σε αστικά περιβαλλοντικά προβλήματα. Στην πρώτη ομάδα κυριάρχησε το βιοφυσικό περιβάλλον, με τις περισσότερες από τις φωτογραφίες των συμμετεχόντων να απεικονίζουν φυτά. Το δομημένο περιβάλλον φωτογραφήθηκε λιγότερο, με έμφαση στα μνημεία (πχ. φάρος, φορτέτζα) ενώ άνθρωποι φωτογραφήθηκαν ελάχιστα Οι λόγοι που οδήγησαν τους φοιτητές-τριες να φωτογραφίσουν αυτά τα στοιχεία της πόλης ήταν α) αισθητικοί β) αναμνήσεις από την παιδική ηλικία (οικογένεια, διακοπές) γ) σύγκριση και διαφορές από τον τόπο καταγωγής τους και δ) αναφορές στις υπηρεσίες που προσφέρουν τα οικοσυστήματα (πχ. σκιά , δροσιά, οξυγόνο) .
Οι φωτογραφίες στην κατηγορία «Δεν μου αρέσει» εντάχθηκαν σε δύο ομάδες α) αστικά περιβαλλοντικά προβλήματα, κυρίως στερεά απορρίμματα β) θέματα όπως το γκράφιτι, η αφισοκόλληση και τα εγκαταλελειμμένα κτίρια τα οποία σύμφωνα με τους φοιτητές και φοιτήτριες υποβαθμίζουν αισθητικά την πόλη. Οι λόγοι της φωτογράφισης των συγκεκριμένων θεμάτων ήταν κυρίως αισθητικοί και στις περισσότερες περιγραφές έλειπαν αναφορές στην ανθρώπινη συμπεριφορά που είναι και η αιτία των μεγαλύτερων αστικών περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Στη συνέχεια έγινε προσπάθεια να συσχετιστούν τα θέματα που φωτογράφησαν οι φοιτητές-τριες με το χρόνο που βρίσκονται στο Ρέθυμνο, με τα μαθήματα στο ΠΤΔΕ αλλά και με τα περιβαλλοντικά θέματα στα σχολικά εγχειρίδια του Λυκείου. Οι φοιτητές πρώτου έτους είχαν εντονότερες καταβολές από τους τόπους καταγωγής τους και εντονότερη επίδραση από τις περιβαλλοντικές γνώσεις που προσφέρονται από τα σχολικά εγχειρίδια του Λυκείου. Παράλληλα, ο φοιτητής στο πτυχίο φωτογράφισε πλουσιότερα θέματα σε περισσότερες περιοχές του Ρεθύμνου, και κάποια θέματα που διδάσκονται στα σχετικά με το περιβάλλον μαθήματα στο ΠΤΔΕ.
Τέλος, η χρήση της μεθόδου Photovoice είχε ως αποτέλεσμα να παραχθούν πλούσια ερευνητικά δεδομένα
|
Συλλογές
