| Περίληψη |
Εισαγωγή: Η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ΟΛΛ) αποτελεί τη συχνότερη νεοπλασία
στα παιδιά και στους έφηβους. Τα τελευταία χρόνια έχει επιτευχθεί επιβίωση ελεύθερη
συμβαμάτων και συνολική επιβίωση άνω του 85 % και 90 %, αντίστοιχα. Η υποτροπή
παραμένει ένα μεγάλο πρόβλημα και σχετίζεται με υψηλά ποσοστά θνητότητας. Στην
προσπάθεια έγκαιρης διάγνωσης της νόσου, αλλά και της πρώιμης ανίχνευσης των
περιπτώσεων που θα υποτροπιάσουν ή θα έχουν δυσμενή κατάληξη, τα microRNAs
έχουν επιστρατευτεί πρόσφατα ως βιοδείκτες. Τα microRNAs είναι μικρά ρυθμιστικά
μη κωδικά μόρια RNA με διακριτούς γονιδιακούς στόχους και βιολογική συμπεριφορά
και με ενεργό ρόλο στη διαφοροποίηση της λεμφικής σειράς και τη λευχαιμογένεση.
Η ωρίμανση των miRNAs περιλαμβάνει επεξεργασία του πρωτογενούς pri-miRNA
μεταγράφου προς πρόδρομο pre-miRNA από το σύμπλοκο του μικροεπεξεραστή,
εξαγωγή στο κυτταρόπλασμα και επεξεργασία του pre-miRNA από την Dicer προς την
ώριμη μορφή του. Η κύρια λειτουργία των miRNAs επιτελείται μέσω της σύνδεσής
τους με το σύμπλοκο επαγόμενης από το RNA σίγησης (RNA-induced silencing
complex ή RISC), κύριο ρόλο στο οποίο έχουν οι πρωτεΐνες Αργοναύτες (AGO). Τα
κριτήρια με τα οποία επιλέχθηκαν οι πολυμορφισμοί rs3742330 στο γονίδιο DICER1
και rs636832 στο γονίδιο AGO1 ήταν το πλήθος των δημοσιευμένων μελετών
ασθενών-μαρτύρων και η τεκμηρίωση της σχέσης των γονοτύπων τους με τα επίπεδα
των microRNAs και τη λειτουργικότητα του RISC. Η συστηματική ανασκόπηση της
βιβλιογραφίας για τους δύο πολυμορφισμούς επιβεβαίωσε τη στατιστικώς σημαντική
συσχέτιση των γονοτύπων τους με διάφορους τύπους νεοπλασιών.
Σκοπός της παρούσας μελέτης ασθενών-μαρτύρων ήταν να διερευνηθεί η συχνότητα
των αλληλόμορφων στους πολυμορφισμούς rs3742330 στο γονίδιο DICER1 και
rs636832 στο γονίδιο AGO1 και να μελετηθεί η σχέση τους με την ΟΛΛ σε παιδιά και
εφήβους. Πρόκειται για την πρώτη μελέτη των πολυμορφισμών αυτών στην Ελλάδα,
ενώ αποτελεί και την πρώτη μελέτη στη βιβλιογραφία για τον rs3742330 στο γονίδιο
DICER1 στην ΟΛΛ. Επιπλέον, διερευνήθηκε η σχέση των πολυμορφισμών αυτών με
την εμφάνιση υποτροπής και την έκβαση της νόσου.
Μέθοδοι: Μελετήθηκαν 216 δείγματα, εκ των οποίων τα 99 δείγματα προήλθαν από
υγιή παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες και τα 117 δείγματα αντιστοιχούν σε παιδιά
και έφηβους με ΟΛΛ (διάμεση ηλικία 4,25 έτη, 57,3 % αγόρια) που έχουν διαγνωστεί
και έχουν λάβει θεραπεία στην Κλινική Αιματολογίας – Ογκολογίας Παίδων του - 6 -
Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου (ΠαΓΝΗ). Η γονοτύπηση έγινε με
TaqMan® SNP Genotyping Assay και RT-qPCR σε εξοπλισμό BioRad CFX96.
Αποτελέσματα: Το έλασσον αλλήλιο του πολυμορφισμού rs3742330 στο γονίδιο
DICER1 συσχετίστηκε σημαντικά με την εμφάνιση της ΟΛΛ σε παιδιά και εφήβους με
OR 9,2 με 95 % CI 1,126 έως 75,154 και p = 0,019 (υπολειπόμενο γενετικό μοντέλο
GG έναντι AA+AG). Η παρουσία του ελάσσονος αλληλόμορφου G προσδίδει από μόνη
της κίνδυνο για την ανάπτυξη της νόσου (p = 0,048). Ομοζυγώτες του ελάσσονος
αλληλόμορφου Α για τον rs636832 του AGO1 βρέθηκαν μόνο μεταξύ των ασθενών με
ΟΛΛ και ο λόγος πιθανοτήτων σύμφωνα με το υπολειπόμενο γενετικό μοντέλο (AA
έναντι GG+AG) ήταν 26,516 με 95 % CI 1,538 έως 457,288 και p = 0,024. Στην
περίπτωση του rs636832, ο γονότυπος AG φάνηκε να δρα προστατευτικά έναντι της
νόσου (ετεροζυγωτικό γενετικό μοντέλο σύγκρισης AG έναντι GG: OR 0,292 με 95 %
CI 0,111 έως 0,769 και p = 0,006). Η παρουσία του ΑΑ/ΑΑ συνδυασμού γονότυπων (σε
rs3742330 και rs636832, αντίστοιχα) συσχετίστηκε σημαντικά με τη διάγνωση της ΟΛΛ
(OR 31,075 με 95 % CI 1,772 έως 544,863 και p = 0,0187), ενώ ο συνδυασμός AG/GG
συνδέθηκε με τη διάγνωση της ΟΛΛ σε μεγαλύτερη ηλικία (10,6 ± 2,6 έτη και p =
0,042). Οι γονότυποι των δύο πολυμορφισμών δε συσχετίστηκαν σημαντικά ούτε με
την υποτροπή, ούτε με τις περιπτώσεις που υπέκυψαν στην ΟΛΛ.
Συμπεράσματα: Οι φορείς του ελάσσονος αλληλόμορφου G στον rs3742330
(AG+GG) αναμένεται να έχουν σημαντικά χαμηλότερη έκφραση mRNA της Dicer και
συσχετίστηκαν με ΟΛΛ. Οι ομοζυγώτες του ελάσσονος αλληλομόρφου Α στον
rs636832 που συσχετίστηκαν με τη νόσο δεν αναμένεται να έχουν χαμηλότερη
έκφραση AGO1, αλλά μειωμένη λειτουργικότητα του RISC και αυξημένα Th17. Τα
αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τη βιβλιογραφία πως τα microRNAs μπορούν να
προκύψουν με εναλλακτική Dicer-ανεξάρτητη οδό, όμως η μείωση της καταστροφής
των mRNA-στόχων από τις πρωτεΐνες Αργοναύτες σχετίζεται σημαντικά με την
εμφάνιση της ΟΛΛ. Περαιτέρω μελέτες με ικανό αριθμό συμμετεχόντων δύνανται να
επιβεβαιώσουν τα ευρήματα της παρούσας έρευνας και να διερευνήσουν τη σχέση
των πολυμορφισμών αυτών με την υποτροπή της νόσου και τους δείκτες επιβίωσης
|
Συλλογές
