| Περίληψη |
Η παρούσα διπλωματική εργασία εστιάζει το ενδιαφέρον της στην κατάκτηση των καλοσχηματισμένων συμφωνικών συμπλεγμάτων στην Κοινή Νέα Ελληνική, δηλαδή των συμφωνικών συμπλεγμάτων που σχηματίζονται από τις ακολουθίες [κλειστό + υγρό], [τριβόμενο + υγρό], [κλειστό + έρρινο] και [τριβόμενο + έρρινο]. Η εργασία αυτή στηρίζεται σε αναπτυξιακά δεδομένα του παιδικού λόγου της Κοινής Νέας Ελληνικής. Συγκεκριμένα, τα δεδομένα προέρχονται από δύο παιδιά που κατακτούν την Κοινή Νέα Ελληνική ως πρώτη γλώσσα (Γ1), τον Σπύρο (στο εξής ΣΠΥ) και τον Δημήτρη (στο εξής ΔΗΜ). Ο ΣΠΥ ξεκίνησε να ηχογραφείται στην ηλικία των 2;01,25 και σταμάτησε στην ηλικία των 3;04,11 και ο ΔΗΜ ξεκίνησε να ηχογραφείται στην ηλικία των 1;10,29 και σταμάτησε στην ηλικία των 2;05,15.
Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι, κατά την κατάκτηση, οι σύνθετες εμβάσεις απλοποιούνται με τη χρήση ποικίλων στρατηγικών απλοποίησης, δηλαδή της απαλοιφής του περισσότερο ηχητικού μέλους του συμπλέγματος (/Σ1Σ2Φ/ → [Σ1Φ]), της απαλοιφής του λιγότερου ηχητικού μέλους του συμπλέγματος (/Σ1Σ2Φ/ [Σ2Φ]), της επένθεσης (/Σ1Σ2Φ/ [Σ1φΣ2Φ]), της απαλοιφής και των δύο μελών του συμπλέγματος (/Σ1Σ2Φ/ [∅Φ]) και της συγχώνευσης (/Σ1Σ2Φ/ [Σ1,2Φ]). Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι η πιο συχνή στρατηγική και για τα δύο παιδιά είναι η απαλοιφή του περισσότερου ηχητικού μέλους του συμπλέγματος. Για τον ΣΠΥ, η δεύτερη πιο συχνή στρατηγική είναι αυτή της συγχώνευσης, η τρίτης η αποβολή του λιγότερο ηχητικού μέλους της σύνθετης έμβασης, η τέταρτη η αποβολή ολόκληρου του συμπλέγματος και η πέμπτη η επένθεση. Αναφορικά με τον ΔΗΜ, η δεύτερη συχνότερη στρατηγική είναι η αποβολή και των δύο μελών του συμπλέγματος, η τρίτη η αποβολή του λιγότερο ηχητικού μέλους του συμπλέγματος, η τέταρτη η συγχώνευση και η πέμπτη η επένθεση. Τα δεδομένα του ΔΗΜ δείχνουν ότι η διαδικασία της απαλοιφής και των δύο μελών του συμπλέγματος και της απαλοιφής του λιγότερο ηχητικού μέλους του συμπλέγματος έχουν συμπληρωματική κατανομή, δηλαδή η πρώτη εμφανίζεται στα συμπλέγματα που το πρώτο μέλος είναι ΡΑΧΙΑΙΟ ή ΚΟΡΩΝΙΔΙΚΟ ενώ η δεύτερη εμφανίζεται στα συμπλέγματα που το πρώτο μέλος τους είναι ΧΕΙΛΙΚΟ. Τα δεδομένα του ΣΠΥ δείχνουν πως η διαδικασία της συγχώνευσης λειτουργεί σαν ένα υπο-στάδιο κατά την ανάπτυξη των συμπλεγμάτων, δηλαδή η συγχώνευση σταματά να εντοπίζεται στα δεδομένα του παιδιού, όταν η ξεκινούν να πραγματώνονται πιστοί τύποι ως προς τα συμπλέγματα. Τέλος, η επένθεση είναι η λιγότερο συχνή στρατηγική και στα δύο παιδιά.
Αναφορικά με τις πιστές πραγματώσεις των υπό-διερεύνηση καλοσχηματισμένων συμφωνικών συμπλεγμάτων, τα δεδομένα μας δείχνουν πως δεν υπάρχει μία διαγλωσσικά αυστηρή σειρά κατά την οποία τα καλοσχηματισμένα συμφωνικά συμπλέγματα κατακτώνται. Συγκεκριμένα, κατά το ενδιάμεσο τμήμα της ενδιάμεσης αναπτυξιακής φάσης, τα δεδομένα του ΣΠΥ δείχνουν πως τα συμπλέγματα που σχηματίζονται από τις ακολουθίες [κλειστό + υγρό] αναδύονται πριν από τα συμπλέγματα που σχηματίζονται από τις ακολουθίες [τριβόμενο + υγρό]. Ακόμη, η ανάδυση των συμπλεγμάτων από [κλειστό + υγρό] σε τονισμένες συλλαβές στην αρχή ή ενδιάμεσα στη λέξη προηγείται της ανάδυσης των ίδιων συμπλεγμάτων σε άτονες συλλαβές στην αρχή ή ενδιάμεσα στη λέξη. Τα συμπλέγματα από [τριβόμενο + υγρό] εμφανίζονται ταυτόχρονα σε τονισμένες και άτονες συλλαβές στην αρχή και στο μέσο της λέξης. Τα δεδομένα του ΔΗΜ δείχνουν ότι οι ακολουθίες από [κλειστό + υγρό] και [τριβόμενο + υγρό] αναδύονται ταυτόχρονα σε τονισμένες συλλαβές στην αρχή της λέξης. Σταδιακά, αυτές οι ακολουθίες εμφανίζονται και σε άτονες συλλαβές ενδιάμεσα στην λέξη. Είναι ενδιαφέρον ότι σε κανένα από τα δύο παιδιά δεν εντοπίστηκαν πιστές πραγματώσεις από συμπλέγματα που αποτελούνται από [κλειστό + έρρινο] και [τριβόμενο + έρρινο]. Είναι ενδιαφέρον ότι στα δεδομένα μας εντοπίζεται διαγλωσσική ποικιλία ως προς την σειρά εμφάνισης των συμπλεγμάτων κατά την ανάπτυξή τους. Ακόμη, φαίνεται πως ο τονισμός δεν επιδρά στην κατάκτηση των συμφωνικών συμπλεγμάτων, δηλαδή οι εισαγόμενοι τύποι στους οποίους η τονισμένη συλλαβή περιέχει μία σύνθετη έμβαση δεν πραγματώνονται πιστά ως προς την τελευταία στον εξαγόμενο τύπο. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, παρά το γεγονός ότι παρατηρούνται πιστές πραγματώσεις συμπλεγμάτων και από τα δύο παιδιά, ούτε ο ΣΠΥ ούτε ο ΔΗΜ έχει κατακτήσει τα συμπλέγματα. Ακόμη, τα αναπτυξιακά μας δεδομένα δείχνουν πως ο ΔΗΜ, αν και είναι μικρότερος ηλικιακά, εισέρχεται στο ενδιάμεσο τμήμα της ενδιάμεσης αναπτυξιακής φάσης νωρίτερα από τον ΣΠΥ, ο οποίος ηλικιακά είναι μεγαλύτερος. Ας ανακαλέσουμε εδώ ότι για την παρούσα εργασία θεωρούμε πως το αρχικό τμήμα της ενδιάμεσης αναπτυξιακής φάσης είναι αυτό κατά το οποίο οι πρώτες μαρκαρισμένες δομές αναδύονται, για παράδειγμα τα τριβόμενα σύμφωνα και οι έξοδοι στο τέλος της λέξης, και ότι το ενδιάμεσο τμήμα της ενδιάμεσης αναπτυξιακής φάσης ξεκινά με την πιστή πραγμάτωση των πρώτων συμφωνικών συμπλεγμάτων από τα παιδιά. Συνεπώς, προτείνουμε πως η ηλικία του παιδιού δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αυστηρός δείκτης πρόβλεψης για την φωνολογική κατάκτηση και την κατάκτηση των συμπλεγμάτων. Με άλλα λόγια, παιδιά μικρότερα ηλικιακά μπορεί να είναι περισσότερο προχωρημένα γλωσσικά από τα μεγαλύτερα ηλικιακά παιδιά.
Οι πιστές πραγματώσεις των συμφωνικών των παιδιών αξιολογήθηκαν βάσει του Μοντέλου των Τριών Κλιμάκων. Το θεωρητικό αυτό μοντέλο αξιολογεί τον σχηματισμό των συμπλεγμάτων βάσει τριών κλιμάκων, δηλαδή των κλιμάκων του Τρόπου Άρθρωσης, του Τόπου Άρθρωσης και της Ηχηρότητας και τα κατατάσσει σε τρεις κατηγόριες, δηλαδή σε τέλεια, αποδεκτά και μη αποδεκτά. Τα τέλεια συμπλέγματα είναι όσα ικανοποιούν έστω ελάχιστα όλες τις κλίμακες, δηλαδή η απόσταση του ενός μέλους του συμπλέγματος από το άλλο πάνω στην κάθε κλίμακα είναι τουλάχιστον 1. Τα αποδεκτά συμπλέγματα είναι όσα α) ικανοποιούν κενώς την κάθε κλίμακα, δηλαδή η απόσταση των μελών του συμπλέγματος πάνω στην κάθε κλίμακα είναι 0, β) όσα παραβιάζουν μία από τις δύο ή και τις δύο κλίμακες του Τρόπου Άρθρωσης και του Τόπου Άρθρωσης αλλά ικανοποιούν έστω κενώς την κλίμακα της Ηχηρότητας., γ) όσα ικανοποιούν έστω ελάχιστα την κλίμακα του Τρόπου Άρθωσης ή του Τόπου Άρθρωσης και παραβιάζουν την άλλη και, παράλληλα, έστω κενώς ικανοποιούν την κλίμακα της Ηχηρότητας, δ) όσα ικανοποιούν έστω ελάχιστα την κλίμακα του Τόπου Άρθωσης ή του Τόπου Άρθρωσης και κενώς ικανοποιούν την άλλη και παράλληλα έστω κενώς ικανοποιούν την κλίμακα της Ηχηρότητας. Τα μη αποδεκτά συμφωνικά συμπλέγματα είναι όσα παραβιάζουν και τις τρεις κλίμακες ή μία από τις κλίμακες του Τρόπου Άρθρωσης και του Τόπου Άρθρωσης και παράλληλα παραβιάζουν την Κλίμακα της Ηχηρότητας ή όσα συμπλέγματα που, αν και ικανοποιούν τις κλίμακες του Τρόπου και του Τόπου Άρθρωσης, παραβιάζουν την κλίμακα της Ηχηρότητας. Ακόμη, η τελειότητα και η αποδεκτότητα του συμπλέγματος υπόκειται σε διαβάθμιση λόγω της απόστασης των μελών του συμπλέγματος. Σε αυτό το σημείο ας ανακαλέσουμε ότι και οι πιστές πραγματώσεις του ΔΗΜ και του ΣΠΥ αποτελούνται από [κλειστό/τριβόμενο + υγρό] ενώ πιστές πραγματώσεις από [κλειστό/τριβόμενο + έρρινο] δεν εντοπίζονται. Συνεπώς, τέλεια και αποδεκτά συμπλέγματα παράγονται από τα παιδιά. Η κλίμακα του Τρόπου Άρθρωσης ικανοποιείται πάντα μιας και η απόσταση των δύο μελών του συμπλέγματος είναι πάντοτε 3 ή 4. Η κλίμακα του Τόπου άρθρωσης ικανοποιείται στις περισσότερες περιπτώσεις τουλάχιστον στον ελάχιστο βαθμό, δηλαδή η απόσταση των μελών του συμπλέγματος είναι τουλάχιστον 1. Συμπλέγματα των οποίων και τα δύο μέλη είναι κορωνιδικά και, επομένως, ικανοποιούν κενώς την κλίμακα του Τόπου Άρθρωσης δεν εμφανίζονται ιδιαίτερα συχνά στα δεδομένα των παιδιών. Ακόμη, τα αναπτυξιακά μας δεδομένα δείχνουν πως υπάρχει η τάση να ικανοποιείται με τον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η κλίμακα της Ηχηρότητας, δηλαδή η απόσταση να είναι ίση με 1. Η ένδειξη αυτή πιστοποιείται και από δεδομένα κατά τα οποία το πρώτο μέλος του συμπλέγματος το οποίο είναι [+ηχηρό] παράγεται ως [-ηχηρό], δηλαδή ως αμαρκάριστο ως προς την ηχηρότητα (για παράδειγμα, το σύμπλεγμα /bl/ παράγεται ως [pl] σε κάποιες περιπτώσεις.
Επιπλέον, η παρούσα διπλωματική εργασία διερεύνησε την επίδραση της συχνότητας εμφάνισης των καλοσχηματισμένων συμφωνικών συμπλεγμάτων στην κατάκτησή τους. Διερευνήθηκαν δύο σώματα δεδομένων: Το πρώτο αποτελούνταν κείμενα που ήταν δημοσιευμένα σε εφημερίδες, περιοδικά και πρακτικά της Βουλής και το δεύτερο αποτελούνταν από τον φυσικό αυθόρμητο λόγο δασκάλων που απευθύνονταν σε παιδιά παιδικού σταθμού κατά τη διάρκεια του μαθήματος τους. Και στα δύο σώματα δεδομένων εντοπίζονται τα συμφωνικά συμπλέγματα [κλειστό + υγρό/έρρινο] και [τριβόμενο + υγρό/έρρινο]. Κατά σειρά συχνότητας τα [κλειστό + υγρό] ήταν συχνότερα από τα [τριβόμενο + υγρό] ενώ τα [κλειστό + υγρό] ήταν τα τρίτα κατά σειρά συχνότητας και στα δύο σώματα δεδομένων. Τα συμπλέγματα που σχηματίζονται από τις ακολουθίες [τριβόμενο + έρρινο] ήταν τα λιγότερο συχνά στο πρώτο σώμα δεδομένων ενώ τέτοια συμπλέγματα δεν βρέθηκαν καθόλου στο δεύτερο σώμα. Και τα δύο σώματα δεδομένων δείχνουν ότι τα συμπλέγματα στην αρχή της λέξης και τα συμπλέγματα ενδιάμεσα στη λέξη εμφανίζονται με περίπου την ίδια συχνότητα και, συνεπώς, δεν μπορούμε να προτείνουμε ότι, για παράδειγμα, τα πρώτα αναδύονται ή κατακτώνται πριν από τα δεύτερα. Πράγματι, τα αναπτυξιακά μας δεδομένα δείχνουν πως μία τέτοια αυστηρή σειρά δεν υπάρχει και ότι η ανάδυση των διαφορετικών κατηγοριών συμπλεγμάτων υπόκειται σε διαγλωσσική ποικιλία. Ας ανακαλέσουμε ότι ο ΣΠΥ παράγει ταυτόχρονα συμπλέγματα στην αρχή και ενδιάμεσα στην λέξη ενώ ο ΔΗΜ παράγει πρώτα συμπλέγματα στην αρχή της λέξης και έπειτα στο μέσο της. Τα δύο σώματα δεδομένων που εξετάσαμε δείχνουν ότι δεν διαφέρουν σημαντικά ως προς την συχνότητα των διαφορετικών κατηγοριών συμπλεγμάτων (για παράδειγμα, η συχνότητα των συμπλεγμάτων από [κλειστό + υγρό] δεν διαφέρει σημαντικά στα δύο σώματα) και των διαφορετικών τύπων συμπλεγμάτων. Βασιζόμενοι στην συχνότητα των διαφορετικών κατηγοριών συμπλεγμάτων, υποθέτουμε πως τα συμπλέγματα από [κλειστό + υγρό] και [τριβόμενο + έρρινο] αναδύονται πριν από τα συμπλέγματα από [κλειστό + έρρινο] και [τριβόμενο + έρρινο]. Πράγματι, τα δεδομένα και του ΣΠΥ και του ΔΗΜ επιβεβαιώνουν αυτήν την υπόθεση μιας και πιστές πραγματώσεις των συμπλεγμάτων από [κλειστό + υγρό] και [τριβόμενο + έρρινο] παρατηρούνται στον λόγο των παιδιών ενώ πιστές πραγματώσεις από [κλειστό + έρρινο] και [τριβόμενο + έρρινο] δεν παρατηρούνται. Είναι ενδιαφέρον ότι τα δεδομένα μας παρέχουν ενδείξεις ότι οι πρώτες πιστές πραγματώσεις συμπλεγμάτων από τα παιδιά εντοπίζονται ανεξάρτητα από το εάν αυτά τα συμπλέγματα παρατηρούνται με μεγάλη συχνότητα στο γλωσσικό περιβάλλον της γλώσσα-στόχου, εν προκειμένω της Κοινής Νέας Ελληνικής. Για παράδειγμα, και ο ΣΠΥ και ο ΔΗΜ παράγουν συστηματικά το σύμπλεγμα /bl/ το οποίο δεν είναι συχνό σε κάποιο από τα δύο σώματα που εξετάσαμε. Επομένως, προτείνουμε πως η συχνότητα εμφάνισης των συμπλεγμάτων στην γλώσσα-στόχο δεν μπορεί να νοηθεί ως αυστηρός δείκτης πρόβλεψης για την πρόβλεψη της κατάκτησης των συμπλεγμάτων. Συνεπώς, ποικίλοι παράγοντες, όπως οι φωνολογικές αρχές, τα διαφορετικά αναπτυξιακά μονοπάτια που κάθε παιδί έχει διαθέσιμα καθώς και η συχνότητα εμφάνισης των δομών επιδρούν στην διαδικασία της κατάκτησης των συμπλεγμάτων.
|
Αναζήτηση
