| Περίληψη |
Εισαγωγή
Οι μυοσκελετικές διαταραχές (ΜΣΔ) αποτελούν ένα από τα πιο συχνά νοσήματα
για το γενικό πληθυσμό και μία από τις πιο συχνές αιτίες επαφής με τις
υπηρεσίες υγείας. Ανάλογα με την ακολουθουμένη μεθοδολογία, η
υπολογιζόμενη συχνότητα των ΜΣΔ στις αναπτυγμένες χώρες διαφέρει αρκετά,
με ένα εύρος από 29-74,5%, εντούτοις όλα τα δεδομένα συμφωνούν ότι είναι
από τις υψηλότερες των νοσημάτων. Επιπλέον, οι ΜΣΔ είναι από τις πιο συχνές
αιτίες απουσίας από την εργασία αλλά και μόνιμης κινητικής αναπηρίας, με
σημαντικό κόστος τόσο οικονομικό όσο και κοινωνικό, επηρεάζοντας την
ποιότητα ζωής όχι μόνο του ασθενούς αλλά και της οικογένειάς του. Παρά τις
εκτεταμένες διεθνείς βιβλιογραφικές αναφορές, στην Ελλάδα η αντίστοιχη
επιδημιολογική έρευνα είναι αρκετά πτωχή. Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή
επιδημιολογικών μελετών σε επίπεδο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ)
αναμένεται να βοηθήσει στον ορθολογικό σχεδιασμό και οργάνωση των
υπηρεσιών υγείας στις αγροτικές περιοχές της χώρας μας, προς την κατεύθυνση
της αποτελεσματικότερης διαχείρισης προβλημάτων, όπως τα μυοσκελετικά,
από τους επαγγελματίες υγείας, μέσα από κατάλληλη εκπαίδευση και
ενημέρωση.
Σκοπός
Η μελέτη σχεδιάστηκε για να μετρήσει αρχικά τον επιπολασμό των
μυοσκελετικών διαταραχών ΜΣΔ στον πληθυσμό που απευθύνεται στην
πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας στην Κρήτη και στο γενικό ιατρό, και ποιες είναι
οι πιο συχνές εντοπίσεις των ενοχλημάτων αυτών. Σε ένα επόμενο στάδιο, στον
ίδιο πληθυσμό, μελετήθηκε η επίδραση των ΜΣΔ στην ποιότητα ζωής και την
ψυχική υγεία, καθώς και οι λόγοι που επιδρούν στην επαφή με το γενικό ιατρό
των ατόμων με ΜΣΔ.
Πληθυσμός μελέτης και μέθοδοι
Αρχικά μεταφράστηκε και σταθμίστηκε για την ελληνική γλώσσα το Nordic
Musculoskeletal Questionnaire (NMQ) για να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο
μέτρησης του επιπολασμού των ΜΣΔ. Πρόκειται για μια αυτο-συμπληρούμενη
κλίμακα που σχεδιάστηκε ως εργαλείο ανίχνευσης του επιπολασμού των
μυοσκελετικών διαταραχών σε ένα πληθυσμό, αλλά και ανάλυσης της σχέσης
του εργασιακού περιβάλλοντος με αυτές. Πριν τη χρησιμοποίησή του στην
παρούσα μελέτη μεταφράστηκε και σταθμίστηκε στην ελληνική γλώσσα, και
μετρήθηκαν η αξιοπιστία (reliability) και η εγκυρότητα κριτηρίου (criterion
validity). Για την μέτρηση της ποιότητας ζωής χρησιμοποιήθηκαν 2
ερωτηματολόγια σταθμισμένα στην ελληνική γλώσσα: το ερωτηματολόγιο
«γενικής υγείας» GHQ-28 και το SF-36.
Ο πληθυσμός μελέτης επιλέχθηκε τυχαία σε τρία Κέντρα Υγείας στην Κρήτη:
όλα τα άτομα που επισκέφθηκαν τα Κέντρα Υγείας για χρονικό διάστημα 2
συνεχόμενων εβδομάδων του Νοεμβρίου 2002, ηλικίας 20-75 ετών, ανεξάρτητα
από την αιτία προσέλευσης, κλήθηκαν να συμμετάσχουν, δίνοντας γραπτά τη
συγκατάθεσή τους, και συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο NMQ. Προκειμένου
να εξεταστεί το ενδεχόμενο εποχιακής διακύμανσης των ΜΣΔ, το
ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε ξανά σε ένα Κέντρο Υγείας για 2 συνεχόμενες
εβδομάδες κατά τον Απρίλιο. Παράλληλα με τον επιπολασμό των ΜΣΔ
εξετάσθηκε και η επίδραση δημογραφικών και άλλων παραγόντων, όπως η συν-
νοσηρότητα στην εμφάνιση των ΜΣΔ. Τα ερωτηματολόγια GHQ-28 και SF-36
συμπληρώθηκαν μόνο στο ένα Κέντρο Υγείας. Ακολούθως, όλα τα δεδομένα
επεξεργάστηκαν στατιστικά με το πακέτο SPSS έκδοσης 15.0. Τιμές p<0,05
θεωρήθηκαν στατιστικά σημαντικές.
Αποτελέσματα
Κατά τη διαδικασία της μετάφρασης και στάθμισης του NMQ υπολογίστηκαν ο
δείκτης Kappa ως πολύ καλός (Kappa>0,81, p<0,001), ενώ και ο δείκτης
Cronbach’s alpha coefficient βρέθηκε να είναι υψηλός (0,94, με 95% Διάστημα
Αξιοπιστίας 0,91-0,96).
Συνολικά 455 ασθενείς (μέσης ηλικίας 51,9 ετών, το 57% γυναίκες)
συμπλήρωσαν το NMQ. Το ποσοστό συμμετοχής ήταν υψηλό (95,2%). Ο
επιπολασμός των ΜΣΔ υπολογίστηκε στο 82,6%, δηλαδή 376 ασθενείς
δήλωσαν έστω και μία ΜΣΔ στη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών. Η
οσφυαλγία ήταν η πιο συχνή ΜΣΔ (56,9%) και ακολουθούν το άλγος στον
αυχένα (34,1%), στους ώμους (29,9%) και στα γόνατα (27,9%). Οι γυναίκες
και οι ηλικιωμένοι δήλωναν συχνότερα και περισσότερες ΜΣΔ (p<0,05). Το
επίπεδο εκπαίδευσης, η συγκατοίκηση με άλλους και το είδος του επαγγέλματος
δεν έδειξαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις με τη συχνότητα των
δηλούμενων ΜΣΔ. Περίπου στο μισό δείγμα (48,6%) οι ΜΣΔ προκάλεσαν
περιορισμό στις καθημερινές δραστηριότητες, αποτέλεσμα στατιστικά
σημαντικό για τους υπέρβαρους και παχύσαρκους. Η χρόνια αποφρακτική
πνευμονοπάθεια, η στεφανιαία νόσος και ο διαβήτης συσχετίστηκαν στατιστικά
σημαντικά με τη συχνότητα των ΜΣΔ. Μόνο το 32% των ασθενών που
δήλωσαν ότι πάσχουν από ΜΣΔ είχαν επισκεφθεί το γιατρό τους εξαιτίας των
συμπτωμάτων αυτών, στο διάστημα των τελευταίων 12 μηνών. Η συνύπαρξη
κατάθλιψης και περιορισμού της κινητικότητας ήταν οι πιο σημαντικοί λόγοι που
επηρέασαν την επίσκεψη των ασθενών στο γενικό ιατρό. Δε διαπιστώθηκε
στατιστικά σημαντική εποχιακή διακύμανση των δηλούμενων ΜΣΔ.
Τα δύο ερωτηματολόγια μέτρησης της ποιότητας ζωής συμπληρώθηκαν από
176 ασθενείς σε ένα Κέντρο Υγείας μαζί με το NMQ. Χαμηλότερη βαθμολογία
στο SF-36 παρατηρήθηκε στα άτομα με έστω και μία ΜΣΔ σε σχεδόν όλες τις
παραμέτρους, κυρίαρχα δε στην κινητικότητα και στον πόνο. Ισχυρή συσχέτιση
βρέθηκε μεταξύ ψυχικών διαταραχών (κατάθλιψη) και ΜΣΔ: 43% των ασθενών,
με βάση τις απαντήσεις τους στο GHQ-28, είχαν θετικό σκορ που υποδεικνύει
πιθανά κάποια ψυχική διαταραχή, και η πλειοψηφία αυτών δήλωναν και κάποια
ΜΣΔ.
Συμπεράσματα
Από τη μελέτη προκύπτει πως οι ΜΣΔ, και κυρίως η οσφυαλγία, είναι πολύ
συχνές στον πληθυσμό που επισκέπτεται το γιατρό της πρωτοβάθμιας
φροντίδας υγείας, ακόμη και αν δεν αποτελούν αιτία προσέλευσης. Η ηλικία και
το γυναικείο φύλο φαίνεται ότι αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την
εμφάνιση των ΜΣΔ. Ανεξάρτητα από το είδος της ενασχόλησης και παρά τα
συμπτώματά τους οι ασθενείς της μελέτης δήλωσαν ότι διατηρούσαν τις
καθημερινές δραστηριότητές τους χωρίς περιορισμούς. Επίσης, ενδιαφέρον
παρουσιάζει η χαμηλή προσέλευση των ασθενών λόγω ΜΣΔ σε σχέση με τα
αποτελέσματα στο NMQ. Όσα περισσότερα συνοδά νοσήματα ήταν
καταγεγραμμένα στον ιατρικό τους φάκελο και όσο περισσότερο επιβαρυμένη
ήταν η ποιότητα ζωής και η ψυχική τους υγεία, τόσο πιο πιθανό ήταν να
επισκεφθούν το γιατρό τους και να αναφέρουν και τις ΜΣΔ. Η διαπίστωση πως
ασθενείς με ΜΣΔ έχουν χειρότερη ποιότητα ζωής από το γενικό πληθυσμό
φαίνεται να επαληθεύεται και στην παρούσα μελέτη. Αυτό το βαρύ φορτίο στην
καθημερινή ζωή των ασθενών θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην κλινική
πρακτική διαχείριση των ΜΣΔ στην ΠΦΥ, αλλά και στο σχεδιασμό των
προσφερόμενων υπηρεσιών.
|
Αναζήτηση
