| Περίληψη |
Υπόβαθρο Tα μυοσκελετικά προβλήματα στον εργαζόμενο πληθυσμό αποτελούν
σημαντική αιτία χαμένων εργατοημερών, μειωμένης παραγωγικότητας και αυξημένης
χρήσης υπηρεσιών υγείας και υπολειπόμενης αναπηρίας, και μάλιστα στον ενεργό
πληθυσμό της χώρας. Οι πλειοψηφία των μελετών που έχουν διενεργηθεί ως τώρα
καταλήγουν να αποδίδουν επιβαρυντικό ρόλο στη σωματική καταπόνηση στην εργασία,
καθώς και σε οργανωτικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες στην εργασία, και
μάλιστα οι επικρατούσες θεωρίες σχετικά με τον παθογενετικό ρόλο αυτών των
παραγόντων περιγράφουν την καταπόνηση άλλοτε άλλης περιοχής του σώματος και
την εμφάνιση ενοχλημάτων από αυτή. Από την άλλη πλευρά, ο πόνος πολλαπλής
εντόπισης έχει μελετηθεί ελάχιστα. Συνήθως αντιμετωπίζεται ως συγχυτικός ή
προγνωστικός παράγοντας και σπάνια αποτελεί την υπό μελέτη εξαρτημένη μεταβλητή.
Σκοπός Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνηθεί ό ρόλος των
ψυχοκοινωνικών, επαγγελματικών και ιδιοσυγκρασιακών παραγόντων που επηρεάζουν
τον πόνο πολλαπλής εντόπισης σε έναν εργαζόμενο πληθυσμό. Οι επιμέρους στόχοι
ήταν:
α. να ολοκληρωθεί ο ελληνικός κλάδος της πολυεθνικής μελέτης CUPID που αφορά τους
πολιτισμικούς και ψυχοκοινωνικούς παράγοντες που σχετίζονται με την αναπηρία,
β. να εκτιμηθεί ο επιπολασμός συγκεκριμένων εντοπίσεων μυοσκελετικού πόνου σε τρεις
επαγγελματικές ομάδες και ο επιπολασμός του πόνου πολλαπλής εντόπισης,
γ. να εντοπιστούν οι παράγοντες που επηρεάζουν τον αριθμό των εντοπίσεων του
πόνου,
δ. να εκτιμηθεί η σχετική βαρύτητα που έχουν οι σχετιζόμενοι παράγοντες , κι ακόμη,
ε. να μελετηθεί ο πόνος πολλαπλής εντόπισης σε βάθος χρόνου 12μηνών και να
προσδιοριστεί αν διαφορετικοί παράγοντες σχετίζονται με τον νεοεμφανιζόμενο από ότι
με το χρόνιο πόνο πολλαπλής εντόπισης.
Υλικό-Μέθοδος Ο πληθυσμός της μελέτης προήλθε από τρεις κατηγορίες
επαγγελματιών από την Κρήτη: ταχυδρομικούς υπαλλήλους που ταξινομούν
αλληλογραφία με το χέρι, νοσηλευτές και υπαλλήλους γραφείου. Το συνολικό δείγμα
αριθμούσε 518 συμμετέχοντες. Επικοινωνήσαμε μαζί τους σε δύο φάσεις. Στη φάση 1,
στη διάρκεια μιας δομημένης προσωπικής συνέντευξης, συγκεντρώθηκαν δημογραφικά
στοιχεία, πληροφορίες σχετικά με ψυχοκοινωνικούς παράγοντες στην εργασία,
σωματική επιβάρυνση κατά την εργασία, την ψυχική διάθεση, την τάση σωματοποίησης,
την αλεξιθυμία (δυσκολία προσδιορισμού και έκφρασης των ίδιων συναισθημάτων και
των συναισθημάτων των άλλων), την κατάθλιψη, αντιλήψεις σχετικά με την αιτιολογία
4
του πόνου και σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης του πόνου καθώς και πληροφορίες
σχετικά με το μυοσκελετικό πόνο που πιθανόν είχαν στη διάρκεια των τελευταίων 12
μηνών και που διήρκεσε για περισσότερο από μία ημέρα στην οσφύ, τον αυχένα, τον
ώμο, τον αγκώνα, τον καρπό/άκρο χέρι και το γόνατο. Στη φάση 2, ένα χρόνο μετά,
συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για το μυοσκελετικό πόνο του τελευταίου μήνα στις ίδιες
περιοχές του σώματος όπως και στη φάση 1, καθώς και για τάση σωματοποίησης, ψυχική
διάθεση, κατάθλιψη και προσωπικότητα .
Στη στατιστική ανάλυση εφαρμόστηκε παλινδρόμηση Poisson για να διερευνηθεί η
σχέση δημογραφικών, εργασιακών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων με α. τον αριθμό
εντοπίσεων του πόνου γενικά, β. με τον αριθμό εντοπίσεων πόνου συχνής εμφάνιση και
γ. με τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδό αναπηρία. Εκτιμήσαμε το σχετικό ρόλο
και τη σημασία κάθε ενός από τους πιθανούς καθοριστικούς παράγοντες με τη μέθοδο
CART (Classification and Regression Tree Analysis). Χρησιμοποιήσαμε λογιστική
παλινδρόμηση για τη διερεύνηση πιθανών παραγόντων κινδύνου σχετικά με τον
χρόνιο πόνο και το νεοεμφανιζόμενο πόνο πολλαπλής εντόπισης καθώς και γραμμική
παλινδρόμηση για τη διερεύνηση παραγόντων που σχετίζονται με το συνολικό σκορ
οσφυαλγίας και το σκορ αναπηρίας συνεπεία οσφυαλγίας.
Αποτελέσματα Από το τελικό δείγμα των 596 ατόμων, 564 πήραν μέρος στη φάση 1
και 518 από αυτούς και στη φάση 2. Συνολικό ποσοστό συμμετοχής 87%.
Ο ετήσιος επιπολασμός της οσφυαλγίας και της αυχεναλγίας ήταν ιδιαίτερα υψηλός,
63% και 48% αντίστοιχα, και ακολουθούσαν ο πόνος σε καρπό/άκρο χέρι (38%), στον
ώμο (37%), στο γόνατο (26%) και στον αγκώνα (20%). Δύο τρίτα των συμμετεχόντων στη
μελέτη είχαν πόνο σε πάνω από δύο εντοπίσεις και 23% είχαν πόνο σε πάνω από τρεις
εντοπίσεις μέσα στους προηγουμενους 12 μήνες. Ο πόνος πολλαπλής εντόπισης που είχε
επιπλέον χαρακτηριστικά όπως συχνή εμφάνιση (≥30 ημέρες συνολικά τους τελευταίους
12 μήνες) ή/και συνοδό δυσκολία στην εκτέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων (≥2)
ήταν λιγότερο συχνός, και αφορούσε το 4-5% του δείγματος. Εξηντα-δύο τοις εκατό των
συμμετεχόντων με πόνο πολλαπλής εντόπισης στην πρώτη φάση ανέφεραν και πάλι
πόνο πολλαπλής εντόπισης 12 μήνες μετά, ενώ η επίπτωση νεοεμφανιζόμενου πόνου
πολλαπλής εντόπισης ήταν 16% για τους 12 μήνες του follow up.
Η σωματική καταπόνηση κατά την εργασία παρουσίασε θετική συσχέτιση με τον αριθμό
των εντοπίσεων του πόνου (ΙRR:8.4; 95%CI: 2.0-34.7 για τον αριθμό εντοπίσεων με συχνή
εμφάνιση και ΙRR: 25.8; 95%CI:3.6-186.5 για τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδό
αναπηρία). Για την τάση σωματοποίησης οι αντίστοιχοι δείκτες είχαν ως εξής IRR: 4.8;
95%CI: 3.6-6.4 για τον αριθμό εντοπίσεων με συχνή εμφάνιση και IRR: 5.5; 95%CI:4.2-7.2
για τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδό αναπηρία. H αντίληψη ότι ο μυοσκελετικός
πόνος προκαλείται από την εργασία είχε επίσης θετική συσχέτιση με τον αριθμό
εντοπίσεων του πόνου (IRR: 1.7; 95%CI: 1.3-2.2 για τον αριθμό εντοπίσεων με συχνή
εμφάνιση, IRR: 1.5; 95%CI:1.2-2.0 για τον αριθμό εντοπίσεων πόνου με συνοδό
αναπηρία. Η ικανοποίηση από την εργασία και η υποστήριξη των συναδέλφων ή/και
του προϊσταμένου είχαν αρνητική συσχέτιση με τον αριθμό εντοπίσεων του πόνου
5
(ΙRR:0.6; 95%CI:0.5-0.8 και IRR:0.7; 95%CI:0.5-0.8 αντίστοιχα). Η γκρίζα ζώνη της
αλεξιθυμίας είχε αρνητική σχέση με τον αριθμό εντοπίσεων του πόνου (IRR:0.6;
95%CI:0.4-0.9), δίνοντας στοιχεία υπέρ μιας σχέσης δόσης απόκρισης που
αντιπροσωπεύεται από μια καμπύλη σε σχήμα «U». H CART ανάλυση κατέδειξε την
τάση για σωματοποίηση ως τον πιο καθοριστικό παράγοντα, για την εμφάνιση σε ένα
άτομο πόνο με μεγάλο αριθμό εντοπίσεων.
Η τάση για σωματοποίηση φάνηκε να έχει επίσης ρόλο συγχυτικού παράγοντα στη
σχέση μεταξύ α. σωματικής επιβάρυνσης και β. ψυχοκοινωνικών χαρακτηριστικών της
εργασίας και σε δύο σκορ που περιγράφουν την επιβάρυνση του ατόμου από την
οσφυαλγία.
Οι περισσότερες από 40 ώρες την εβδομάδα εργασίας φάνηκε να είναι ένας παράγοντας
που σχετίζεται με το νεοεμφανιζόμενο πόνο πολλαπλής εντόπισης (OR: 5.0, 95%CI:1.1-
24.0), ενώ η βαριά σωματική καταπόνηση κατά την εργασία (OR:5.1, 95%CI:2.1-12.2), η
μεγάλη τάση σωματοποίησης (OR: 3.3, 95% CI: 1.9-5.5) , η πεσμένη διάθεση (OR: 1.8, 95%
CI: 1.0-3.2), το σκορ για τη νευρωτική διάσταση της προσωπικότητας (Coeff: 1.05, pvalue:
0.05) και η αντίληψη οτι ο πόνος οφείλεται στην εργασία (ΟR: 2.2, 95% CI: 1.3-
3.8), εμφανίστηκαν ως επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση εμμένοντος
μυοσκελετικού πόνου πολλαπλής εντόπισης ένα χρόνο αργότερα.
Συμπέρασμα Ο μυοσκελετικός πόνος με μονήρη εντόπιση ήταν συχνός στο δείγμα
που μελετήθηκε, ενώ ο πόνος πολλαπλής εντόπισης ήταν ακόμη συχνότερος. Τα
δεδομένα της μελέτης στηρίζουν την υπόθεση ότι εργασιακοί καθώς και ψυχοκοινωνικοί
παράγοντες σχετίζονται με τον εμμένοντα πόνο πολλαπλής εντόπισης. Ιδιαίτερο ρόλο
φάνηκε να κατέχει η τάση για σωματοποίηση. Θα πρέπει να διεξαχθούν περαιτέρω
έρευνες για να διαπιστωθεί αν ο πόνος πολλαπλής εντόπισης επηρεάζεται από
διαφορετικούς παράγοντες σε σχέση με τον πόνο μονήρους εντόπισης, κι ακόμη αν
διαφορετικοί παράγοντες προδιαθέτουν σε εμφάνιση 1ου επεισοδίου πόνου πολλαπλής
εντόπισης από εκείνους που σχετίζονται με την μετάπτωσή του σε χρονιότητα.
|
Αναζήτηση
