| Περίληψη |
Ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) είναι ένα μεταναστευτικό γεράκι, που διαχειμάζει στη
Μαδαγασκάρη και αναπαράγεται στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα φιλοξενεί περίπου το 90% του παγκόσμιου
πληθυσμού του, το οποίο εντοπίζεται στις ακατοίκητες βραχονησίδες του Αιγαίου. Το είδος είναι
μοναδικό στην τάξη των πτηνών διότι φωλιάζει αργότερα από κάθε άλλο είδος παγκοσμίως δηλαδή από
τα τέλη Αυγούστου μέχρι τα τέλη Σεπτέμβρη. Την περίοδο αυτή ο Μαυροπετρίτης εκμεταλλεύεται το
μεταναστευτικό κύμα των στρουθιομόρφων από την Ευρασία προς την Αφρική για την ανατροφή των
νεοσσών του. Αντίθετα, κατά την προ-αναπαραγωγική περίοδο (Μάρτιο-Ιούνιο) το είδος εξαρτάται
διατροφικά από ιπτάμενα έντομα που συλλαμβάνει στην πλησιέστερη χερσαία μάζα κοντά στις νησίδες
των αποικιών του. Ανάλογα με την διαθεσιμότητα τροφής και την ηλικία/εμπειρία των γεννητόρων το
μέγεθος της ωοαπόθεσης (clutch size) κυμαίνεται από 1 έως 3 αβγά. Τα θηλυκά είναι μεγαλύτερα σε
μέγεθος από τα αρσενικά, ενώ επιπλέον έχουν την τάση να διασπείρονται περισσότερο. Παρά το πλήθος
των μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με τη βιολογία και τη συμπεριφορά του είδους, έως
σήμερα υπάρχει ένα μεγάλο κενό έρευνας ως προς την αναλογία φύλου που εμφανίζουν οι πληθυσμοί
του. Η μελέτη της αναλογίας φύλου αποτελεί ένα ερευνητικό τομέα που όχι μόνο συνεισφέρει στην
παρακολούθηση της αναπαραγωγικής υγείας και των ρυθμών ανάπτυξης των άγριων πληθυσμών, αλλά
ακόμη μπορεί να προσφέρει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη των ειδών. Σε πολλά είδη,
η αναλογία φύλου κατά τη γέννηση έχει βρεθεί πως διαφέρει από την ισορροπία (αναλογία φύλου 1:1)
και αυτή η μεροληψία θεωρείται πως σχετίζεται με ειδο-ειδικές στρατηγικές που διαμορφώνονται από
τη φυσική επιλογή. Ειδικότερα στα πτηνά, η μεροληψία που παρατηρείται στην αναλογία φύλου έχει
συσχετιστεί με διάφορους παράγοντες όπως είναι η περίοδος και η σειρά εκκόλαψης των νεοσσών, η
διαθεσιμότητα τροφής και ο φυλετικός διμορφισμός, η κατάσταση των γονέων αλλά και το κοινωνικό
περιβάλλον. Στη μοναδική έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τη διερεύνηση της αναλογίας φύλου στο
Μαυροπετρίτη παρατηρήθηκε μικρή μεροληψία προς τα αρσενικά, ενώ το ποσοστό των θηλυκών ήταν
στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο από εκείνο των αρσενικών στις αρχές της αναπαραγωγικής περιόδου.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα παραπάνω, η συγκεκριμένη εργασία είχε ως σκοπό τη μελέτη της
αναλογίας φύλου σε νεοσσούς Μαυροπετρίτη, καθώς επίσης και τη συσχέτιση της τυχόν
παρατηρούμενης μεροληψίας με συγκεκριμένους οικολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Επιπλέον εξετάστηκε η παρουσία φυλετικού διμορφισμού στους νεοσσούς. Η περιοχή μελέτης ήταν μια
μικρή αποικία 40 -50 ζευγαριών στη νοτιοανατολική Κρήτη, η οποία διερευνήθηκε σε ένα διάστημα 12
8
ετών. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν στο σύνολο των ετών μια μικρή μεροληψία προς τα
αρσενικά (Αναλογία φύλου = 0.51), η οποία δε βρέθηκε στατιστικά σημαντική. Παρ’ όλα αυτά, η
αναλογία φύλου βρέθηκε να μεταβάλλεται μέσα στο χρόνο, με τους θηλυκούς νεοσσούς να γεννιούνται
πρώτοι κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου, αλλά και πρώτοι σε μία φωλιά. Επιπλέον, η
αναλογία φύλου παρατηρήθηκε να μεταβάλλεται με τον προσανατολισμό της φωλιάς και το μέγεθος της
γενιάς (brood size), με τη συχνότητα των θηλυκών νεοσσών να είναι μεγαλύτερη σε ανατολικές και
νοτιο-νοτιοδυτικές φωλιές, αλλά και σε μεγάλα μεγέθη γενεών. Ακόμη, διερευνώντας το φυλετικό
διμορφισμό στους νεοσσούς, το βάρος των θηλυκών βρέθηκε κατά 11% μεγαλύτερο από εκείνο των
αρσενικών, με τη διαφορά αυτή να μην εξαρτάται από την περίοδο και τη σειρά εκκόλαψης ή το
μέγεθος της γενιάς. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η παρατηρούμενη μεροληψία προς τα θηλυκά μπορεί
να οφείλεται στην κατάσταση των γονέων η οποία εξαρτάται από την ηλικία και εμπειρία, αλλά και τη
διαθεσιμότητα τροφής. Πιο συγκεκριμένα, γονείς σε καλύτερη κατάσταση θα επενδύσουν στο
‘ακριβότερο’ φύλο, όπου στην περίπτωση του Μαυροπετρίτη είναι τα μεγαλύτερα σε μέγεθος θηλυκά.
Επιπλέον, η επαναληψιμότητα των αποτελεσμάτων με την πάροδο των χρόνων, αλλά και η συμφωνία
των αποτελεσμάτων με προηγούμενη αντίστοιχη έρευνα στο Μαυροπετρίτη υποδεικνύουν πως η
παρατηρούμενη μεροληψία μπορεί να οφείλεται σε ειδο-ειδική προσαρμογή η οποία βασίζεται σε
συγκεκριμένη στρατηγική του είδους που σχετίζεται με την κατάσταση των γονέων, τη διαθεσιμότητα
της τροφής και την καταλληλότητα του ενδιαιτήματος. Ωστόσο, απαιτείται συνεχής λεπτομερής έρευνα
για την ασφαλή ερμηνεία της προσαρμοστικής σημασίας της παρατηρούμενης μεροληψίας στην
αναλογία του φύλου, καθώς και για την αποφυγή τυχόν τεχνικών σφαλμάτων (artefacts).
|
Αναζήτηση
