| Περίληψη |
Υπόβαθρο: Η απρόβλεπτη φύση της πανδημίας COVID-19 επέφερε σημαντικές
επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των εργαζομένων επαγγελματιών υγείας. Τα επίπεδα
εργασιακού στρες και επαγγελματικής εξουθένωσης σύμφωνα και με αντίστοιχες
επιστημονικές μελέτες, ήταν ιδιαίτερα αυξημένα. Αξιοσημείωτη είναι η μελέτη των
φυλετικών διαφορών στα επίπεδα εργασιακού στρες και επαγγελματικής εξουθένωσης
των επαγγελματιών υγείας την περίοδο της πανδημίας COVID-19. Οι γυναίκες
επαγγελματίες υγείας αναμένεται να έχουν αυξημένα επίπεδα εργασιακού στρες και
επαγγελματικής εξουθένωσης. Η μελέτη του φαινομένου αυτού κρίνεται απαραίτητη.
Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μεταπτυχιακής εργασίας ήταν, η διερεύνηση του
βαθμού των επιπέδων της επαγγελματικής εξουθένωσης και του εργασιακού στρες σε
γυναίκες που εργάζονται στις υπηρεσίες υγείας στην Ελλάδα, εν καιρώ πανδημίας.
Επιπρόσθετα, ορίσθηκαν οι εξής επιμέρους στόχοι: Ο έλεγχος των διαφορών στα
επίπεδα της επαγγελματικής εξουθένωσης και του εργασιακού στρες μεταξύ γυναικών-
ανδρών, που εργάζονται στο χώρο της υγείας (διοικητικό προσωπικό, ιατροί και
επαγγελματίες υγείας).
Μεθοδολογία: Η παρούσα μελέτη αποτέλεσε μια εθνική μελέτη παρατήρησης και
συγκεκριμένα μια συγχρονική έρευνα με αναδρομικό χαρακτήρα. Η παρούσα
μεταπτυχιακή εργασία αποτελεί τμήμα μεγαλύτερης εθνικής μελέτης που συντονίζεται
από την επιβλέπουσα και διατύπωσε ευρύτερους σκοπούς από αυτούς που υιοθέτησε η
παρούσα μεταπτυχιακή εργασία, η οποία εστίασε στις γυναίκες επαγγελματίες του
χώρου υγείας. Η μεθοδολογική προσέγγιση που υιοθετήθηκε ήταν μεικτή,
περιλαμβάνοντας τόσο ένα ποσοτικό μέρος όσο και ένα ποιοτικό κομμάτι. Στην ποσοτική μελέτη, λήφθηκε δείγμα 3992 ατόμων (1996 ανά πρώτο στρώμα, δηλ. ανά
φύλο), οι οποίοι κλήθηκαν να συμπληρώσουν ερωτηματολόγιο το οποίο αποτελούνταν
από ένα φύλο με ερωτήσεις καταγραφής κοινωνικό-δημογραφικών στοιχείων του
δείγματος, των συνηθειών του και των χαρακτηριστικών της εργασίας, σε συνδυασμό
με το σταθμισμένο ερωτηματολόγιο (ελληνική έκδοση) επαγγελματικής εξουθένωσης
της Maslach, το Maslach Burnout Inventory (M.B.I.), το ερωτηματολόγιο της
κατάθλιψης – άγχους – στρες (DASS-21) και το ερωτηματολόγιο εργασιακού άγχους
(ASSET-for organisational stress screening). Η στατιστική ανάλυση υλοποιήθηκε στο
IBM SPSS 26, ενώ όλοι οι έλεγχοι που έγιναν ήταν δίπλευροι σε επίπεδο στατιστικής
σημαντικότητας α=0.05.
Στην ποιοτική μελέτη, δημιουργήθηκαν συνολικά 4 ομάδες εστιασμένης
συζήτησης (focus groups). Στα τρία focus groups συμμετείχαν μόνο γυναίκες (ν= 5
άτομα ανά focus group) και στο τέταρτο focus group υπήρχε μια μικτή ομάδα από
γυναίκες και άντρες (ν= 6 ατόμων, 3 γυναίκες και 3 άντρες). Οι συμμετέχοντες αυτοί
συμμετείχαν και στο Μέρος Α και έπειτα από ανοιχτή πρόσκληση αποδέχτηκαν να
συμμετάσχουν και στο Μέρος Β. Έπειτα, εφαρμόστηκε θεματική ποιοτική ανάλυση
περιεχομένου.
Αποτελέσματα: Στην παρακάτω διπλωματική έρευνα παρόλο που στην πλειοψηφία
των ερωτήσεων δεν υπήρξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο φύλων,
στην ερώτηση «ποιος πιστεύετε ότι έχει την ευθύνη φροντίδας των τέκνων» υπήρξε
στατιστικά σημαντική διαφορά (Pvalue=0,04). Οι άντρες δήλωσαν κατά 45,34% ότι
την ευθύνη έχουν οι μητέρες και κατά 2,35% ότι την έχει μόνο ο πατέρας, ενώ το
40,13% των γυναικών δήλωσε «η μητέρα» αλλά μόνο το 0,7% δήλωσε μόνο τον
πατέρα. Επιπλέον, δευτερεύοντες ερωτήσεις όπως το κάπνισμα όπου η πλειονότητα
(51,7%) ήταν είτε ενεργοί καπνιστές είτε πρώην καπνιστές παρουσίασε σημαντική
στατιστική διαφορά (Pvalue = 0,04) μεταξύ των δύο φύλων. Ακολούθως, στατιστικά
σημαντική διαφορά παρουσιάστηκε μεταξύ των δύο φύλων ως προς την έκβαση της
πανδημίας όπως άγχος, κατάθλιψη κ.α. Ο ανδρικός πληθυσμός παρουσίασε χαμηλά
δείγματα εκβάσεων συγκριτικά με τις γυναίκες όπου παρουσίασαν υψηλά/ πολύ υψηλά
δείγματα εκβάσεων όπως η κατάθλιψη, στην οποία και παρατηρήθηκε ότι οι γυναίκες
έχουν 3.71 μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν κατάθλιψη σε σχέση με τους άντρες. Η ποιοτική έρευνα έδειξε ότι και τα δύο φύλα αντιλαμβάνονται ως μια
πρωτόγνωρη στρεσογόνα κατάσταση την πανδημία του COVID-19 με τις γυναίκες να
επικεντρώνονται στον πολυδιάστατο ρόλο τους ως εργαζόμενες, μητέρες, σύζυγοι κτλ.
Καθώς και την πίεση της ανισότητας που δέχονται στον χώρο της υγείας όπως η εξέλιξη
συγκριτικά με τους άνδρες.
Συμπεράσματα: Η πανδημία και η περίοδος της καραντίνας έχουν επηρεάσει
σημαντικά τα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης και εργασιακού στρες των
επαγγελματιών υγείας. Ειδικότερα, ο γυναικείος πληθυσμός φαίνεται να παρουσιάζει
υψηλότερα επίπεδα στρες σε σύγκριση με τον ανδρικό. Με βάση τα αποτελέσματα, τις
ανάγκες και τις προτιμήσεις των επαγγελματιών γυναικών υγείας, προτείνεται ένα
εύρος μέτρων που θα συμβάλουν στη βελτίωση της αντιμετώπισης παρόμοιων
καταστάσεων στο μέλλον, καθώς και στην παροχή ψυχολογικής υποστήριξης στους
επαγγελματίες υγείας, ειδικά στις γυναίκες επαγγελματίες υγείας. Συγκεκριμένα,
προτείνεται η ενίσχυση των κρατικών μηχανισμών και η κατάλληλη εκπαίδευση των
επαγγελματιών υγείας, προκειμένου να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά σε
παρόμοιες κρίσεις. Είναι σημαντική επίσης η παροχή ψυχολογικής υποστήριξης για
όλους τους επαγγελματίες υγείας.
|
Αναζήτηση
