| Περίληψη |
Εισαγωγή
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ) εκτιμάται πως 65
εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μέτρια προς σοβαρή ΧΑΠ και ότι περισσότεροι από 3
εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από την ΧΑΠ το 2005, συχνότητα που αντιστοιχεί
στο 5% των θανάτων παγκοσμίως. Η ανάγκη της σπιρομέτρησης για την διάγνωση
της ΧΑΠ είναι δεδομένη από κατευθυντήριες οδηγίες, συμπεριλαμβανομένων και
αυτών που δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας
(Π.Φ.Υ). Ωστόσο, λίγοι Γενικοί Ιατροί έχουν πρόσβαση ή χρησιμοποιούν
συστηματικά την σπιρομέτρηση στην καθημερινή κλινική πρακτική. Επιπλέον,
λαμβάνοντας υπόψη τους πολιτισμικούς προσδιοριστές στις συνήθειες υγείας του
πληθυσμού της χώρας μας, διαπιστώνεται πως η Ελλάδα στη καπνιστική συνήθεια
κατέχει μια από τις υψηλότερες θέσεις στην Ευρώπη και η δια βίου επίπτωση της
ΧΑΠ σε άτομα ηλικίας >35 ετών με ιστορικό καπνίσματος >100 τσιγάρα είναι κατ’
εκτίμηση 8.4%.
Σκοπός
Σκοπός της Διδακτορικής Διατριβής ήταν να διαπιστωθεί το επίπεδο γνώσης, σχετικά
με την ΧΑΠ, σε Γενικούς Ιατρούς αγροτικών περιοχών της Κρήτης και το πως θα
μπορούσε να επιδράσει, σε αυτό, ένα εντατικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα
επικεντρωμένο σε ανάγκες που οι ίδιοι θα έχουν υποδείξει. Επίσης, να διερευνηθεί
πόσο εφικτές είναι στην ΠΦΥ οι εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες που έχουν ως στόχο να
επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών με ΧΑΠ καθώς και η στάση των
ασθενών-καπνιστών απέναντι στην καπνιστική τους συνήθεια. Τέλος, με βάση την
βιωματική εμπειρία και με την βοήθεια της βιβλιογραφικής ανασκόπησης,
λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτισμικές και γεωγραφικές ιδιομορφίες της Ελλάδος και
του τρόπου λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας να προταθούν πολιτικές που
θα έχουν ως στόχο την βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Πληθυσμός και μέθοδοι
Για την διαπίστωση του γνωστικού επιπέδου των ιατρών σχετικά με την ΧΑΠ και
της επίδρασης, σε αυτό, ενός εντατικού εκπαιδευτικού προγράμματος οργανώθηκε ένα εκπαιδευτικό διήμερο στο οποίο συμμετείχαν 9 Γενικοί Ιατροί. Οι 8 από αυτούς,
προέρχονταν από Κέντρα Υγείας (ΚΥ) αγροτικών και απομονωμένων περιοχών της
Κρήτης και ο 1 από αυτούς από αστικό ΚΥ της Αθήνας. Πριν και μετά την έναρξη
της εκπαίδευσης, χορηγήθηκε στους συμμετέχοντες ερωτηματολόγιο για την
διαπίστωση του επιπέδου της γνώσης τους σχετικά με την ΧΑΠ. Με ένα ακόμη
ερωτηματολόγιο ζητήθηκε η καταγραφή της άποψης των συμμετεχόντων σχετικά με
την χρησιμότητα και καταλληλότητα του προγράμματος. Κατόπιν, για την
διαπίστωση των προεκτάσεων μιας τέτοιας εκπαιδευτικής πρωτοβουλίας στην
ποιότητα της ζωής των ασθενών, με ΧΑΠ, διαμορφώθηκαν 2 ομάδες ασθενών. Η μια
ομάδα, είχε παρακολούθηση από ιατρούς που συμμετείχαν στο εκπαιδευτικό διήμερο
και η άλλη από ιατρό που δεν συμμετείχε. Χρησιμοποιώντας ερωτηματολόγια
ελέγχου ποιότητας ζωής (CRQ-SAS και QOL-RIG), στην έναρξη και έξι μήνες μετά,
ελέχθησαν οι μεταξύ τους διαφορές. Επιπλέον, 121 καπνιστές, στην περιοχή
Αλωνάκια στην Βόρεια Ελλάδα που επισκέφθηκαν το ΚΥ για οποιαδήποτε αιτία,
κλήθηκαν να συμμετέχουν σε μια έρευνα σχετική με τις καπνιστικές τους συνήθειες.
Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο σχεδιασμένο έτσι ώστε να περιλαμβάνει τομείς
που σχετίζονταν με την στάση και τις ανησυχίες των καπνιστών σε σχέση με το
κάπνισμα.
Αποτελέσματα
Στα αποτελέσματα που σχετίζονται με το εκπαιδευτικό διήμερο καταγράφηκε
στατιστικά σημαντική διαφορά στις διάμεσες τιμές πριν και μετά την εκπαίδευση,
σαν ένδειξη της άμεσης θετικής επίδρασης στο επίπεδο γνώσης και διαχείρισης της
ΧΑΠ στους συμμετέχοντες. Οι μεγαλύτερες διαφορές σημειώθηκαν σε θέματα
διαχείρισης των καπνιστών [από 3 σε 6 (p=0.011)] και στην ικανότητα εκτέλεσης
σπιρομέτρησης [από 2 σε 5 (p=0.010)]. Παρόλα αυτά, η αλλαγή αυτή δεν
μεταφράστηκε σε βελτίωση της ποιότητας ζωής και της πνευμονικής λειτουργίας
(ελεγχόμενη με την FEV1) των ασθενών που συμμετείχαν στην μελέτη. Σχετικά με
τους καπνιστές και τις καπνιστικές τους συνήθειες, διαπιστώθηκε πως η μέση
ημερήσια κατανάλωση τσιγάρων ήταν 20.2+/-12.4 (εύρος: 2-60) και η μέση
πακέτα/έτη κατανάλωση ήταν 31.8+/-30.4 (εύρος: 1-150 πακέτα έτη). Επιπλέον,
61.2% δήλωσε την πρόθεσή του να διακόψει το κάπνισμα κατά την διάρκεια των
επόμενων 12 μηνών. Οι περισσότεροι καπνιστές (87, 71.9%) είχαν κάνει μια ή
περισσότερες προσπάθειες διακοπής στο παρελθόν, μα μόνο 8 (6.6%) από αυτούς ζήτησε εξατομικευμένη ιατρική βοήθεια στην προσπάθειά τους. Μεταξύ των
συμμετεχόντων, ο πιο σημαντικός αναφερόμενος λόγος για την πρόθεση της
διακοπής του καπνίσματος ήταν ο φόβος για μια πιθανή νόσο σχετιζόμενη με το
κάπνισμα [60/74,(81.1%)], ενώ το κόστος του καπνίσματος αναφέρθηκε σαν αιτία
διακοπής σε 7 από τους 74 (9.5%) καπνιστές που είχαν πρόθεση να διακόψουν το
κάπνισμα τον επόμενο χρόνο. Παρά το γεγονός ότι οι 63(52.1%) των καπνιστών
δήλωσαν ότι το κόστος του καπνού επηρεάζει την καθημερινή τους κατανάλωση
τσιγάρων, 63.6% των ερωτηθέντων ανέφεραν πως δεν έχουν πρόθεση να
σταματήσουν το κάπνισμα ακόμη και αν το κόστος διπλασιάζονταν.
Συμπεράσματα
Από τα αποτελέσματα αυτά προκύπτει ότι ένα γρήγορο και εντατικό πρόγραμμα,
απευθυνόμενο σε ιατρούς της ΠΦΥ, μπορεί να προσφέρει οφέλη όσον αφορά την
βελτίωση του επιπέδου της γνώσης τους σχετικά με την ΧΑΠ. Παρόλα αυτά, μια
τέτοια διαδικασία από μόνη της δεν εγγυάται την μετάφραση των θετικών
αποτελεσμάτων σε βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με ΧΑΠ. Σχετικά με
την καπνιστική συνήθεια των καπνιστών σε αγροτικές περιοχές, προκύπτει ότι
βασικό κίνητρο για την διακοπή του καπνίσματος είναι ο φόβος για μια σχετιζόμενη
με το κάπνισμα νόσο, αλλά παρόλα αυτά η πρόθεση τους, για διακοπή του
καπνίσματος είναι πολύ μικρή ακόμη και αν το κόστος της συνήθειάς τους
διπλασιαστεί. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη την βιωματική εμπειρία και την
βιβλιογραφική ανασκόπηση, προτείνονται πολιτικές υγείας για την βελτίωση της
ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών που θα έχουν ως βάση την θέσπιση
κινήτρων για την έρευνα, την αλλαγή της δομής λειτουργίας της ΠΦΥ και
διαδικασίες αξιολόγησης των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων
|
Αναζήτηση
