| Περίληψη |
«Ευθανασία είναι η μέθοδος προκλήσεως του θανάτου άνευ οδυνηρών συμπτωμάτων, προς συντόμευση της αγωνίας μίας λίαν οδυνηράς και μοιραίας εκβάσεως νόσου».
Κίνητρα για την εφαρμογή της Ευθανασίας, θεωρούνται ο οίκτος, η αγάπη και ο σεβασμός της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.
Η έννοια της Ευθανασίας διακρίνεται σε δύο βασικές μορφές:
Α) Την Ενεργητική Ευθανασία.
Που είναι η εσκεμμένη ενέργεια για τον τερματισμό της ζωής ενός ατόμου και διαχωρίζεται σε «Εκούσια» και σε «Ακούσια» και
Β) Την Παθητική Ευθανασία.
Που είναι εκείνη, που πραγματοποιείται είτε :
α) Με παραλείψεις χρησιμοποίησης θεραπευτικών
προσπαθειών ή
β) Με την απόσυρση των θεραπευτικών προσπαθειών.
Σκοπός αυτής της Διδακτορικής Διατριβής, είναι η μελέτη σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, του σοβαρού θέματος της εφαρμογής ή μη της Ευθανασίας σε ανθρώπους, η ποινική αντιμετώπιση από την Ελληνική Ποινική Νομοθεσία και η κατάθεση ενός νέου προβληματισμού για τα Ελληνικά δεδομένα.
Η Ευθανασία είναι γνωστή από τα πολύ παλιά έτη.
Το πρόβλημα της Ευθανασίας είναι Ιατρικό, Κοινωνικό, Θεολογικό και Φιλοσοφικό.
183
Στην άσκηση της ιατρικής επιστήμης, πολλές φορές ο ιατρός, ευρίσκεται μπροστά στο δίλημμα, να διατηρήσει ένα άτομο στη ζωή που πάσχει από ανίατη επώδυνη ασθένεια ή είναι σε κατάσταση «φυτού» και χωρίς την υποστήριξη του από πλήθος μηχανημάτων δεν δύναται να ζήσει, ή να διακόψει μία επώδυνη ζωή χωρίς ελπίδα με Ευθανασία;.
Το έννομο αγαθό της ζωής προστατεύεται στο άρθρο 5 παρ. 2 του Ελληνικού Συντάγματος.
Στον Ελληνικό Ποινικό Κώδικα υπάρχουν πολλά άρθρα που αναφέρονται στην προστασία της ανθρώπινης ζωής.
Στην Ελλάδα, η νομοθεσία, απαγορεύει κάθε μορφή Ευθανασίας και εξουσιοδοτεί τον ιατρό να αποσυνδέσει τον ασθενή από τον αναπνευστήρα μόλις τεκμηριωθεί ο θάνατος.
Οι νομοθεσίες των περισσοτέρων κρατών δεν επιτρέπουν την εφαρμογή της Ευθανασίας, πλήν των κρατών της Ολλανδίας, του Βελγίου, της Ελβετίας, της Γαλλίας, της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας και της Πολιτείας του Όρεγκον των Η.Π.Α, που δέχονται την εφαρμογή της Ευθανασίας αφού όμως τηρηθούν ορισμένες προυποθέσεις που έχουν θέσει.
Στην Ελλάδα, θα πρέπει να γίνει μία προσπάθεια, από νομικούς και ιατρικούς κύκλους, αναθεώρησης της ισχύουσας νομοθεσίας και θέσπισης νέων νόμων που θα εναρμονίζονται με την πραγματικότητα.
Οι νέοι αυτοί νόμοι να αντιμετωπίζουν το θέμα με ρεαλισμό, θεσπίζοντας παράλληλα την τήρηση αυστηρών προϋποθέσεων και όρων, ώστε να διασφαλίζεται όσο το δυνατόν καλύτερα η προστασία της ανθρώπινης ζωής αποφεύγοντας κάθε εκμετάλλευση του ανθρώπου.
Παράλληλα, με τη θέσπιση αυτών των νόμων, το Ελληνικό Κράτος, θα πρέπει να συστήσει ειδικές επιτροπές, αλλά και ειδικούς
184
κρατικούς μηχανισμούς, που θα ασκούν πολύ αυστηρό έλεγχο για τη σωστή εφαρμογή και τήρηση των νόμων αυτών.
Αναλυτικότερα προτείνεται:
1)Όσον αφορά την εφαρμογή της Ενεργητικής Ευθανασίας.
Με την έννοια της εσκεμμένης ενέργειας για τον τερματισμό της
ζωής κάποιου ατόμου,
Αυτή θα πρέπει να θεωρείται, ως ενέργεια που συγκεντρώνει την αποδοκιμασία της έννομης τάξης και του νομοθέτη.
Δεν προτείνεται λοιπόν η εφαρμογή της, με καμία από τις μορφές που αυτή εμφανίζεται, είτε δηλαδή την Εκούσια Ενεργητική Ευθανασία, είτε την Ακούσια Ενεργητική Ευθανασία, διότι όσο καλές και εάν είναι οι προϋποθέσεις που θα τεθούν από τον Νομοθέτη, οι οποίες θα πρέπει να τηρούνται για να εφαρμόζεται η Ενεργητική Ευθανασία, πάντοτε θα υπάρχει ο κίνδυνος να εκτελείται αυτή και σε περιπτώσεις ασθενών που δεν θα έπρεπε.
Ειδικότερα:
α) Όσον αφορά την Εκούσια Ενεργητική Ευθανασία, μπορεί το άτομο που θα θελήσει να την εφαρμόσει να μην έχει φτάσει σ’ αυτό το έσχατο σημείο, λόγω βαριάς ανίατης ασθένειας, με αφόρητους πόνους, αλλά λόγω ψυχολογικών προβλημάτων που έχει, όπως κατάθλιψη,
185
απογοήτευση κ.λ.π. Στην περίπτωση αυτή ο τερματισμός της ζωής του ατόμου αυτού θα είναι μία λάθος ενέργεια.
Το άτομο αυτό έχει ανάγκη μίας άλλης μορφής ιατρικής περίθαλψης και όχι την ανάγκη της χορήγησης σ’ αυτό, θανατηφόρας ουσίας την οποία θα λάβει μόνο του για να τερματίσει τη ζωή του.
β) Όσον αφορά την εφαρμογή της Ακούσιας Ενεργητικής Ευθανασίας, πάντοτε θα ελλοχεύει ο κίνδυνος της λάθος εκτίμησης της κατάστασης ενός ασθενή από το ιατρικό προσωπικό και της υστερόβουλης ενέργειας συγγενικού ή φιλικού προσώπου του ασθενή, εάν αυτό το πρόσωπο πρόκειται να ωφεληθεί οικονομικά ή με οιονδήποτε άλλο τρόπο, από τη θανάτωση του ασθενή με την εφαρμογή της Ακούσιας Ενεργητικής Ευθανασίας.
2) Όσον αφορά την εφαρμογή της Παθητικής Ευθανασίας.
α) Με την έννοια των παραλήψεων χρησιμοποίησης θεραπευτικών
προσπαθειών.
Θα πρέπει να θεωρείται ως απαράδεκτη ενέργεια, διότι βάσει του όρκου που έχει δώσει κάθε ιατρός, αλλά και βάσει της ανθρωπιάς που πρέπει να διακρίνει όλους μας, ως προς τη συμπεριφορά μας προς τους συνανθρώπους μας, δεν πρέπει ο ιατρός να παραλείψει εσκεμμένα τη χρησιμοποίηση θεραπευτικών προσπαθειών, εάν αυτές υπάρχουν και μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά έναν βαριά πάσχοντα συνάνθρωπο μας.
186
β) Με την έννοια της απόσυρσης των θεραπευτικών προσπαθειών.
Προτείνεται να εφαρμόζεται αυτής της μορφής η Παθητική Ευθανασία, όταν έχουν ήδη προσφερθεί στον ασθενή όλα τα μέχρι σήμερα γνωστά θεραπευτικά σχήματα, εκ μέρους των θεραπόντων ιατρών και εν τούτοις ο ασθενής:
-Είτε συνεχίζει να ευρίσκεται σε κατάσταση «φυτού», χωρίς καμία ελπίδα ανάκαμψης αυτής της κατάστασης και οριστικής θεραπείας του.
-Είτε ευρίσκεται στο τελευταίο στάδιο βαριάς ανίατης ασθένειας, χωρίς καμία ελπίδα θεραπείας ή ανακούφισης από τους αφόρητους πόνους, με τα μέσα που διαθέτει η σύγχρονη ιατρική επιστήμη και ο οποίος τη ζητά επίμονα.
-Είτε ευρίσκεται σε πολύ βαριά κατάσταση υποστηριζόμενος μηχανικά, χωρίς καμία ελπίδα ανάρρωσης.
Στην πρώτη και τρίτη περίπτωση ο θεράπων ιατρός και οι οικείοι του ασθενή, φέρνουν το βάρος της ευθύνης για τη λήψη της απόφασης για την εφαρμογή αυτής της μορφής της Παθητικής Ευθανασίας.
Θα πρέπει βέβαια πριν την εφαρμογή αυτής της Παθητικής Ευθανασίας, να συνεκτιμηθεί εάν ο ασθενής είχε εκφράσει μία τέτοια επιθυμία πριν περιέλθει στην κατάσταση «φυτού» και φυσικά θα πρέπει ο θεράπων ιατρός να ακολουθήσει ορισμένους κανόνες και διαδικασίες που θα έχει θεσπίσει το Ελληνικό Κράτος για την εφαρμογή αυτής της μορφής της Παθητικής Ευθανασίας.
Στην δεύτερη περίπτωση, το βάρος της ευθύνης φέρνει ο ίδιος ο ασθενής, του οποίου η επιθυμία για απόσυρση των θεραπευτικών προσπαθειών, θα πρέπει να γίνει σεβαστή από τους θεράποντες ιατρούς.
187
Οι κανόνες που ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να
ακολουθήσει προτείνεται να είναι οι εξής:
1)
Ο ασθενής θα πρέπει να ευρίσκεται στο τελικό στάδιο ανίατης ασθένειας και να υποφέρει από αβάστακτους σωματικούς πόνους, ή να είναι σε μακροχρόνια κατάσταση «φυτού», χωρίς καμία προοπτική βελτίωσης.
2)
Ο θεράπων ιατρός θα πρέπει να ενημερώνει συνεχώς για την πορεία της υγείας του, τον ασθενή, εάν αυτός είναι σε θέση να επικοινωνεί με τον ιατρό του και να καταλήγουν από κοινού στο συμπέρασμα, ότι δεν υπάρχει άλλη λογική λύση.
3)
Θα πρέπει να έχουν εξαντληθεί όλες οι δυνατές εναλλακτικές λύσεις ιατρικής περίθαλψης.
4)
Το αίτημα της εφαρμογής, της Παθητικής Ευθανασίας με την απόσυρση των θεραπευτικών προσπαθειών, θα πρέπει να έχει εκφράσει ο ασθενής οικιοθελώς προφορικά ή γραπτά.
5)
Η απόφαση της σοβαρότητας της κατάστασης ενός ασθενή, εξ αιτίας της οποίας θα μπορούσε να εφαρμοσθεί Παθητική Ευθανασία με απόσυρση των θεραπευτικών προσπαθειών, δεν θα πρέπει να εκτιμάται μόνο από έναν ιατρό. Θα πρέπει να ζητείται η εξέταση του ασθενή και από άλλους ιατρούς, εκτός του θεράποντος ιατρού και προτείνεται αυτοί να είναι ένας παθολόγος και ένας ψυχίατρος.
6)
Θα πρέπει να δίνεται αρκετός χρόνος για να σκεφτεί καλά ο ασθενής την απόφασή του αυτή, εάν είναι φυσικά σε θέση να σκέφτεται και να λαμβάνει αποφάσεις.
7)
Μόνο ο θεράπων ιατρός του ασθενή θα πρέπει να είναι αυτός, ο οποίος θα μπορεί να εφαρμόσει Παθητική Ευθανασία με
188
απόσυρση των θεραπευτικών προσπαθειών, στον ασθενή του, τηρώντας όμως πάντοτε τους κανονισμούς και τους σχετικούς με την Ευθανασία νόμους τους οποίους θα έχει θεσπίσει το Ελληνικό Κράτος.
Το Ελληνικό Κράτος, θα πρέπει να ορίσει Ειδικές Επιτροπές, ανά Νομαρχία, ή ανά Περιφέρεια, για τον έλεγχο της τήρησης των νόμων και των ανωτέρω ή και άλλων κριτηρίων που θα έχουν θεσπισθεί για την Ευθανασία, να εδρεύουν δε, εντός των Νομαρχιακών Νοσοκομείων της έδρας του κάθε Νομού.
Η ανώτατη Αρχή του Κράτους που θα εποπτεύει τις ειδικές κρατικές υπηρεσίες ανά Νομαρχία, θα πρέπει να είναι το Υπουργείο Υγείας.
Η σύνθεση των ειδικών αυτών επιτροπών, θα πρέπει να αποτελείται από εκπροσώπους της Ιατρικής, της Δικαστικής και της Νομικής κοινότητας του κάθε Νομού, καθώς και της κοινωνίας, (ένα είδος συμβουλίου), που θα επιλέγονται από το σύνολο των ενηλίκων πολιτών του κάθε Νομού με τυχαία κλήρωση σε τρόπο ώστε να είναι το δείγμα των εκπροσώπων της κοινωνίας όσο γίνεται περισσότερο αντιπροσωπευτικό.
Όσον αφορά τους εκπροσώπους της Ιατρικής και της Νομικής κοινότητας, η επιλογή τους θα πρέπει να γίνεται με κλήρωση μέσα από το σύνολο των εγγεγραμμένων μελών στα Μητρώα των Ιατρικών και Νομικών Σωμάτων του κάθε Νομού, ώστε να υπάρχει αμεροληψία και αντιπροσωπευτικότητα.
Ο θεράπων ιατρός, ο οποίος θα εφαρμόσει Παθητική Ευθανασία με απόσυρση των θεραπευτικών προσπαθειών, θα πρέπει αφού πρώτα τηρήσει όλα τα κριτήρια, τα προβλεπόμενα από τους σχετικούς νόμους που θα έχει ορίσει το Ελληνικό Κράτος, να συντάσσει μία
189
αναφορά, την οποία θα απευθύνει προς τις ειδικές προς τούτο κρατικές υπηρεσίες ανά Νομαρχία.
Εάν οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, διαπιστώσουν, ότι ο θεράπων ιατρός έπραξε νόμιμα, θα δίνουν την σύμφωνη γνώμη τους για τα περαιτέρω.
Εάν όμως διαπιστώσουν, ότι ο θεράπων ιατρός δεν έπραξε σύμφωνα με το νόμο, τότε θα παραπέμπουν τον ιατρό στα τοπικά Δικαστήρια για απόδοση ή μη ευθυνών.
Επειδή όμως σήμερα στην Ελλάδα δεν έχει θεσμοθετηθεί ακόμα νομοθετικά η εφαρμογή της Ευθανασίας και έως ότου θελήσει το Ελληνικό Κράτος να νομοθετήσει για το θέμα αυτό, είτε σύμφωνα με τις ανωτέρω προτάσεις, είτε με την υιοθέτηση άλλων συναφών κριτηρίων, είναι αναγκαίο να δοθεί απάντηση σε όλους εκείνους τους ιατρούς που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα και ανά πάσα στιγμή ένεκα του υπάρχοντος κενού στην Ελληνική νομοθεσία, διατυπώνουν το ερώτημα: «Τι θα κάνω εγώ τώρα στην κλινική μου;».
Απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα, θα δώσει η εφαρμογή της Νομοθεσίας και της Ιατρικής Δεοντολογίας, που έχουν θεσπισθεί και ισχύουν σήμερα για το θέμα αυτό.
Εάν όμως, παρά ταύτα, σε σπάνιες κρίσιμες περιπτώσεις δεν καλύπτεται ο προβληματισμός τους αυτός, στις περιπτώσεις αυτές, η απάντηση θα πρέπει να αναζητηθεί στην τακτική Ελληνική Δικαιοσύνη, προσφεύγοντας σε αυτήν, ο ίδιος ο ασθενής, οι οικείοι του, η ακόμα και ο ίδιος ο θεράπων ιατρός του, ακόμα και δια μέσου της Εισαγγελικής Αρχής, με διαδικασία ταχεία, όπως αυτή της «Εκούσιας Δικαιοδοσίας», όπου το Δικαστήριο με σαφήνεια και πληρότητα, θα κρίνει την περίπτωση του συγκεκριμένου ασθενή.
Θα την κρίνει αδέκαστα, με βάση τους ισχύοντες κανόνες Δικαίου, τα πραγματικά περιστατικά, τις απόψεις των ειδικών, την κοινωνική και
190
ηθική τάξη και τον σεβασμό με τον οποίον η Δικαιοσύνη αντιμετωπίζει την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια.
Η διαδικασία αυτή, είναι σημαντική, δεδομένου ότι, εκτός από τις διαπιστώσεις που θα κάνει το Δικαστήριο το ίδιο μπορεί να διατάξει κάθε μέτρο πρόσφορο για την εξακρίβωση των πραγματικών γεγονότων που συντελούν στην προστασία των ενδιαφερομένων ή της έννομης σχέσης ή του γενικότερου κοινωνικού συμφέροντος και η απόφαση που θα εκδοθεί θα έχει κύρος και θα περιέχει αυθεντική αδιαμφισβήτητη δικαστική κρίση.
Επειδή όμως, οι μέχρι σήμερα ισχύουσες διατάξεις του κεφαλαίου της Εκουσίας Δικαιοδοσίας, του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, δεν συμπεριλαμβάνουν και την επίλυση του προβλήματος της Ευθανασίας, δεν υπάρχει δηλαδή διάταξη στο κεφάλαιο της Εκουσίας Δικαιοδοσίας που να αποφαίνεται ότι τα τακτικά Πολιτικά Δικαστήρια θα επιλύουν το πρόβλημα με την εφαρμογή των συγκεκριμένων διατάξεων, αναγκαίο είναι ένεκα τούτου, να θεσπισθεί με ειδικό νομοθέτημα, η επίλυση του προβλήματος αυτού με την εκτεθείσα διαδικασία, συμπληρώνοντας με τον τρόπο αυτό τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας στις συγκεκριμένες διατάξεις του, πράγμα που ήδη έχει συμβεί και στη ρύθμιση άλλων περιπτώσεων, όπως στην περίπτωση της τροποποίησης της παρ. 3 του άρθρου 740 του Κ.Πολ.Δικ. (Διαδικασία Έκουσίας Δικαιοδοσίας), που συμπεριέλαβε ρυθμίσεις για την ακούσια νοσηλεία ασθενή (άρθρο 39 του Ν. 2447/1996).
|
Αναζήτηση
