Your browser does not support JavaScript!

Αρχική    Αναζήτηση  

Αποτελέσματα - Λεπτομέρειες

Εντολή Αναζήτησης : Συγγραφέας="Τσατσάκης"  Και Συγγραφέας="Αριστείδης"

Τρέχουσα Εγγραφή: 30 από 47

Πίσω στα Αποτελέσματα Προηγούμενη σελίδα
Επόμενη σελίδα
Προσθήκη στο καλάθι
[Προσθήκη στο καλάθι]
Κωδικός Πόρου 000394836
Τίτλος Έκφραση του σηματοδοτικού μονοπατιού Notch σε πλακούντες εγκύων με προεκλαμψία
Άλλος τίτλος Notch signling expression in preeclampsia complicated placentas
Συγγραφέας Φραγκιαδάκη Περσεφόνη
Σύμβουλος διατριβής Σπαντίδος, Δημήτριος
Μέλος κριτικής επιτροπής Τσατσάνης, Χρήστος
Ματαλλιωτάκης, Ιωάννης
Τσατσάκης, Αριστείδης
Ζώρας, Οδυσσέας
Σουρβίνος, Γεώργιος
Ρελάκης, Κων/νος
Περίληψη Σκοπός του προτεινόμενου ερευνητικού έργου ήταν να διερευνηθεί η συσχέτιση της έκφρασης των μορίων του σηματοδοτικού μονοπατιού Notch, στην παθοφυσιολογία και αιτιοπαθογένεια της προεκλαμψίας. Η προεκλαμψία εμφανίζεται στο 3-5% των κυήσεων και μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και στην ανάπτυξη του εμβρύου. Πρόκειται για μία νόσο που χαρακτηρίζεται από αύξηση της αρτηριακής πίεσης μετά την 20η εβδομάδα της κύησης σε συνδυασμό με πρωτεϊνουρία ή/και οίδημα. Παρόλο που καταστάσεις όπως παχυσαρκία, χρόνια υπέρταση, διαταραχές πηκτικότητας, ανοσολογικά αίτια, γενετική προδιάθεση, διαιτητικές ανεπάρκειες ή καταχρήσεις φαίνεται να αποτελούν επιβαρυντικούς παράγοντες και έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση της νόσου, οι μοριακοί μηχανισμοί και άλλα υποκείμενα αίτια που σχετίζονται με την παθοφυσιολογία της νόσου παραμένουν υπό διερεύνηση. Σύμφωνα με τους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης προεκλαμψίας θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι υπάρχει μία αλληλοεπικάλυψη με τους αντίστοιχους παράγοντες εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για νόσο που επιδρά στη παθοφυσιολογία του ενδοθηλίου των αγγείων. Επιπλέον, γυναίκες που εμφανίζουν προεκλαμψία, ειδικά και στη δεύτερη κύηση, εμφανίζουν επίσης υψηλοτέρα ποσοστά εμφάνισης καρδιοαγγειακών νοσημάτων στην μετέπειτα ζωή τους. Οι πρωτεΐνες Notch (Notch-1 έως Notch-4) είναι μία οικογένεια ενδομεμβρανικών υποδοχέων οι οποίες δομικά και λειτουργικά παραμένουν συντηρημένες κατά την εξέλιξη. Ενεργοποιούνται από τους συνδέτες τους Delta (DLL-1,-3,-4) και Jagged/Serrate (Jagged-1,-2). Η σύνδεση του Notch με τον συνδέτη του οδηγεί σε πρωτεόλυση του υποδοχέα Notch από το ένζυμο γ-secretase. Το ενδοκυττάριο μέρος του Notch (Notch Intracellular Domain- NICD) - 2 - μεταναστεύει στον πυρήνα, όπου αλληλεπιδρά με την πρωτεΐνη RBP-Jκ. Στη συνέχεια το σύμπλοκο αυτό προσδένεται στο DNA και επάγει την έκφραση των γονιδίων στόχων του μονοπατιού Notch. Είναι ήδη γνωστό ότι το σηματοδοτικό μονοπάτι Notch έχει την ικανότητα να επηρεάζει την τύχη των κυττάρων μέσω της ενεργοποίησης μεταγραφικών παραγόντων, οι οποίοι αλλάζουν την έκφραση γονιδίων στόχων. Μία από τις σημαντικότερες διαδικασίες κατά την εξέλιξη μιας κύησης είναι η φυσιολογική δημιουργία της εμβρυοπλακουντιακής μονάδας, που ξεκινάει με τη διείσδυση της κυτταροτροφοβλάστης στο ενδομήτριο, ενώ στη συνέχεια ολοκληρώνεται με τη συνένωση με τα μητριαία σπειροειδή αγγεία. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής απαιτούνται δομικές αλλαγές τόσο στο ενδοθήλιο του ενδομητρίου που υποδέχεται την κυτταροτροφοβλάστη, όσο και στα μυϊκά κυρίως τοιχώματα των μητριαίων σπειροειδών αρτηριών με σκοπό τη δημιουργία των χοριακών λαχνών. Κατά την ανάπτυξη του ανθρώπινου πλακούντα τα τροφοβλαστικά κύτταρα διαφοροποιούνται μέσω δυο μεγάλων μονοπατιών. Το villous pathway κατά το οποίο τα τροφοβλαστικά κύτταρα συγχωνεύονται για να σχηματιστούν τα συνκυτιοτροφοβλαστικά. Το extravillous pathway όπου τα τροφοβλαστικά κύτταρα διαφοροποιούνται α) σε interstitial extravillous trophoblasts τα οποία εισβάλλουν στο φθαρτό και σε ένα τμήμα του μυομητρίου ή β) σε edovascular extravillous trophobalsts (EVTs) τα οποία διαμορφώνουν την μητρική αγγειογένεση. Τα δυο αυτά στάδια διαφοροποίησης ελέγχονται σχεδόν εξολοκλήρου από την ένταση του οξυγόνου, μεταγραφικούς παράγοντες, ορμόνες, αυξητικούς παράγοντες και άλλα σηματοδοτικά μόρια. Ανώμαλη πλακουντοποίηση και συγκεκριμένα περιορισμένη εμφύτευση των τροφοβλαστικών κυττάρων στη μήτρα και αποτυχία του σχηματισμού των μητρικών αγγείων, θεωρείται ότι οδηγούν σε προεκλαμψία. Μέλη του σηματοδοτικού μονοπατιού Notch εκφράζονται στον πλακούντα και παίζουν σημαντικό ρόλο στις παραπάνω αναπτυξιακές διαδικασίες. Το σηματοδοτικό μονοπάτι Notch ελέγχει την εμβρυική αγγειογένεση και την ανάπτυξη του μητρικού κυκλοφορικού συστήματος. - 3 - Στον τελειόμηνο ανθρώπινο πλακούντα, ο υποδοχέας Notch-2 και ο συνδέτης Jagged-2 συμμετέχουν στην αγγειογένεση. Εξάλειψη του Notch-2 σε ποντίκια είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση της αιμάτωσης του πλακούντα και της αρτηριακής διείσδυσης των τροφοβαστικών κυττάρων. Τα παραπάνω προτείνουν μια πιθανή σχέση ανάμεσα στο σηματοδοτικό μονοπάτι Notch και την προεκλαμψία. Το ενδοκυττάριο μέρος του υποδοχέα Notch (NICD) ενεργοποιεί τη μεταγραφή πολλών γονιδίων στόχων με σημαντικότερα μεταξύ αυτών τα Hey-1 και Hey-2, τα οποία είναι απαραίτητα για την αγγειακή ανάπτυξη. Τα γονίδια αυτά εκφράζονται κατά τη δημιουργία του αγγειακού συστήματος, στην καρδιά, στα ενδοθηλιακά κύτταρα αλλά και στον πλακούντα. Προηγούμενες μελέτες έδειξαν ότι απενεργοποίηση των γονιδίων αυτών οδηγεί σε ανεπάρκεια των αγγείων του πλακούντα. Στην παρούσα μελέτη πλακουντιακός ιστός έχει συλλεχθεί από 20 κυήσεις που εμφάνισαν προεκλαμψία και από 20 κυήσεις με ομαλή πορεία της εγκυμοσύνης. Η παρουσία προεκλαμψίας επιβεβαιώθηκε με κλινικό-εργαστηριακά και υπερηχογραφικά κριτήρια, ενώ αποκλείστηκαν οι περιπτώσεις προεκλαμψίας που αποδίδονται σε συγκεκριμένη νοσολογική οντότητα (θρομβοφιλία, ανοσολογικά και γενετικά αίτια, λοιμώξεις κ.ά). Για τον προσδιορισμό της έκφρασης των υπό εξέταση γονιδίων (Notch1-4; DLL-1,-3,-4; Jagged-1,-2; Hey-1,-2) έγινε αρχικά εξαγωγή εκχυλίσματος RNA, σύνθεση cDNA και στη συνέχεια Real-Time PCR, ενώ για τον προσδιορισμό της ποσότητας του ενδοκυττάριου τμήματος των υποδοχέων Notch (NICD1-4) έγινε εκχύλιση πρωτεϊνών από τους ιστούς και στη συνέχεια Western blot με κατάλληλα αντισώματα για την κάθε πρωτεΐνη. Η ανάλυση για την εξαγωγή στατιστικής σημαντικότητας μεταξύ των υπό εξέταση δεικτών και των κλινικών παραμέτρων πραγματοποιήθηκε με τη χρήση των κατάλληλων στατιστικών δοκιμασιών (Chi-square, KruskalWallis, Spearman rank correlation, κ.α.) του λογισμικού πακέτου SPSS. Τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι οι υποδοχείς Notch-1 και Notch-4 αλλά και ο συνδέτης Dll-1 δεν εκφράζονται στους πλακούντες γυναικών με προεκλαμψία ή με φυσιολογική - 4 - εγκυμοσύνη. Το εύρημα αυτό συμφωνεί με προηγούμενη μελέτη στην οποία δεν βρέθηκε έκφραση της πρωτεΐνης Notch-1 στα τροφοβλαστικά κύτταρα του πλακούντα γυναικών με προεκλαμψία αλλά και με φυσιολογική κύηση, ενώ τα επίπεδα της πρωτεΐνης Notch-4 ήταν αρκετά μειωμένα στα εξωλαχνιακά τροφοβλαστικά κύτταρα. Ωστόσο, άλλες μελέτες έδειξαν ότι το Notch-1 και το Notch-4 εκφράζονται στον πλακούντα. Κάποιες από τις πιθανές εξηγήσεις για τις διαφοροποιήσεις αυτές είναι οι διαφορετικές πειραματικές μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν στην κάθε μελέτη αλλά και το τμήμα του ιστού που αναλύθηκε αφού η έκφραση του μονοπατιού Notch αλλάζει καθώς τα τροφοβλαστικά κύτταρα διαφοροποιούνται. Ωστόσο, τα υπόλοιπα οκτώ γονίδια παρουσίασαν σημαντική μείωση έκφρασης σε γονιδιακό επίπεδο στα δείγματα προεκλαμψίας σε σχέση με τα φυσιολογικά δείγματα. Επιπλέον, το ενδοκυττάριο μέρος των υποδοχέων Notch-2 (NICD-2) και Notch-3 (NICD-3) ήταν υποεκφρασμένο σε επίπεδο πρωτεΐνης στα παθολογικά δείγματα, σε σχέση με τα φυσιολογικά. Το αποτέλεσμα αυτό επαληθεύεται από τα μειωμένα επίπεδα mRNA των υποδοχέων Notch-2 και Notch-3 στα δείγματα προεκλαμψίας. Προηγούμενη μελέτη έδειξε σημαντική μείωση στα επίπεδα των πρωτεϊνών Notch-2 και Jag-2 σε ανθρώπινους τελειόμηνους πλακούντες γυναικών που εμφάνισαν ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη ή υπέρταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους, σε σχέση με τις φυσιολογικές κυήσεις. Επιπλέον, τα αποτελέσματα μας έδειξαν ότι τα γονίδια στόχοι Hey-1 και Hey-2 είχαν μειωμένη έκφραση mRNA στα δείγματα προεκλαμψίας σε σχέση με τα φυσιολογικά δείγματα. Η μειωμένη αυτή έκφραση πιθανόν να οφείλεται στη συνολικά μειωμένη έκφραση του σηματοδοτικού μονοπατιού Notch, ως μηχανισμός επαγωγής τους. Περαιτέρω ανάλυση ανέδειξε σημαντικές στατιστικά συσχετίσεις μεταξύ των πλακουντιακών επιπέδων mRNA και πρωτεΐνης και συγκεκριμένων παθολογικών παραμέτρων στις περιπτώσεις προεκλαμψίας. Ιδιαίτερο εύρημα ήταν η μη έκφραση του υποδοχέα Notch-3 στις εγκύους εκείνες που κάπνιζαν και στη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε σχέση με εκείνες που το έκοψαν. Στις περιπτώσεις με προεκλαμψία και βάρος νεογνού μικρότερο από την 5η εκατοστιαία θέση παρατηρήσαμε υψηλότερα επίπεδα πρωτεΐνης του NICD-3 και υψηλότερα επίπεδα mRNA - 5 - του Dll-3 συγκρινόμενα με εκείνες τις περιπτώσεις προεκλαμψίας με βάρος νεογνού μεγαλύτερο από την 5η εκατοστιαία θέση. Ένα άλλο εύρημα ήταν ότι η έκφραση του γονιδίου στόχος Hey-2 στους πλακούντες από τις εγκυμοσύνες με προεκλαμψία που ο τοκετός έγινε με καισαρική τομή ήταν αυξημένη συγκρινόμενη με τις περιπτώσεις του κολπικού τοκετού. Επιπλέον, το Hey-2 είχε αυξημένα επίπεδα έκφρασης στις γυναίκες με προεκλαμψία οι οποίες ήταν πρωτότοκες συγκρινόμενες με αυτές που γέννησαν το δεύτερο ή το τρίτο παιδί τους. Στη συνέχεια, ελέγξαμε το μοτίβο συνέκφρασης των ανωτέρω οκτώ γονιδίων σε συνδυασμό ζευγών. Στα φυσιολογικά δείγματα πλακούντα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το Notch-3 έχει θετική συσχέτιση με το Notch-2. Ο υποδοχέας Dll-4 έχει θετική συσχέτιση με τους υποδοχείς Notch-2 και Notch-3 και με τους συνδέτες Jagged-1, Jagged-2 και Dll-3. Ο υποδοχέας Jagged-1 είχε θετική συσχέτιση με τον Notch-3 και με τον Jagged-1. Το γονίδιο στόχος Hey-1 συσχετιζόταν θετικά με τους συνδέτες Jagged-1, Jagged-2 και Dll-4. Τελος, το Hey2 δεν συνεκφραζόταν με κανένα από τα άλλα μόρια όσον αφορά τα επίπεδα έκφρασης. Στους πλακούντες των γυναικών με προεκλαμψία παρατηρήσαμε περισσότερες και διαφορετικές συνεκφράσεις ανάμεσα στα μελετώμενα γονίδια σε σχέση με τα φυσιολογικά δείγματα. Συγκεκριμένα, οι θετικές συσχετίσεις του υποδοχέα Notch-3 με τον Notch-2 και του συνδέτη Dll-4 με τον Jagged-1 χάθηκαν στα δείγματα με προεκλαμψία. Επιπλέον, οι συνδέτες Jagged-1 και Jagged-2 δεν συνεκφράζονταν με τον υποδοχέα Notch-3 αλλά με τον Notch-2. Το Hey-1 σχετιζόταν επιπλέον με τα Notch-2 και Dll-3, και το Hey-2 είχε θετική συσχέτιση και με τα υπόλοιπα 7 γονίδια. Η διαφορετική αλληλεπίδραση του Hey-2 με τα υπόλοιπα μόρια του μονοπατιού Notch στους πλακούντες προεκλαμψιας σε σχέση ε τους φυσιολογικούς, θα μπορούσε να δείξει ότι παίζει έναν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη της προεκλαμψίας, ένα συμπέρασμα που απιτεί περαιτέρω διερεύνηση. Τα ευρήματα μας αποδεικνύουν ότι το σηματοδοτικό μονοπάτι Notch αποτελεί σημαντικό μέρος της παθογένειας αυτής της επιπλοκής της εγκυμοσύνης. Παρ’όλα αυτά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για τους υποδοχείς Notch, τους συνδέτες τους και τα γονίδια - 6 - στόχους τους, ώστε να προσδιοριστεί κατά πόσο ένα ή περισσότερα μέλη του σηματοδοτικού αυτού μηχανισμού θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες για την έγκαιρη διάγνωση της προεκλαμψίας ή για νέες προληπτικές και θεραπευτικές στρατηγικές
Φυσική περιγραφή 73 σ. : εικ. πίν. ; 30 εκ.
Γλώσσα Ελληνικά
Ημερομηνία έκδοσης 2015-07-17
Συλλογή   Σχολή/Τμήμα--Ιατρική Σχολή--Τμήμα Ιατρικής--Διδακτορικές διατριβές
  Τύπος Εργασίας--Διδακτορικές διατριβές
Μόνιμη Σύνδεση https://elocus.lib.uoc.gr//dlib/1/7/3/metadata-dlib-1435140324-92946-28329.tkl Bookmark and Share
Εμφανίσεις 505

Ψηφιακά τεκμήρια
No preview available

Κατέβασμα Εγγράφου
Προβολή Εγγράφου
Εμφανίσεις : 15