E-Locus - Ιδρυματικό Καταθετήριο Πανεπιστημίου Κρήτης

Αρχική Αναζήτηση

Αποτελέσματα - Λεπτομέρειες

Εντολή Αναζήτησης : Συγγραφέας="Μυλωνάς" Και Συγγραφέας="Μωυσής"

Τρέχουσα Εγγραφή: 39 από 53

[Προσθήκη στο καλάθι]

Κωδικός Πόρου

000363303

Τίτλος

Οικολογία ενδιάμεσων μεταναστευτικών σταθμών πριν και μετά τη διάσχιση μεγάλων οικολογικών φραγμάτων στην ανατολική μεσόγειο. Η περίπτωση του κηποτσιρόβακου SYLVIA BORIN (BODDAERT 1783).

Άλλος τίτλος

Stopover ecology before and after crossing big ecological barriers in the eastern mediterranean. The case of garden warbler SYLVIA BORIN (BODDAERT 1783)

Συγγραφέας

Μπαρμπούτης, Χρήστος

Σύμβουλος διατριβής

Μυλωνάς, Μωυσής

Σύμβουλος διατριβής

Ακριώτης, Τ.
Λύκα, Κ.

Περίληψη

Δισεκατομμύρια στρουθιόμορφα πουλιά διασχίζουν την έρημο της Σαχάρας και της Μεσογείου Θάλασσας κάθε χρόνο προς και από τις περιοχές αναπαραγωγής στην Παλαιαρκτική και τις περιοχές διαχείμασης στην τροπική Αφρική. Για τη μελέτη της οικολογίας των ενδιάμεσων μεταναστευτικών σταθμών πριν και μετά τη διάσχιση μεγάλων οικολογικών φραγμάτων στα πλαίσια αυτής της διατριβής χρησιμοποιήθηκε ένα πολυάριθμο και καλά μελετημένο, όσον αφορά την βιολογία του, στρουθιόμορφο είδος ο Κηποτσιροβάκος Sylvia borin. Η ενδιάμεση ημερομηνία μετανάστευσης του είδους στη νότια ανατολική Ευρώπη κατά τη φθινοπωρινή μεταναστευτική περίοδο είναι η 16^η Σεπτεμβρίου, όπως προκύπτει από λεπτομερή δεδομένα από τα Αντικύθηρα, ένα μικρό νησί μεταξύ της Κρήτης και της Πελοποννήσου. Οι Κηποτσιροβάκοι που φτάνουν πρώτοι στα Αντικύθηρα κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου έχουν μεγαλύτερο μήκος φτερούγας, αλλά και μεγαλύτερα ενεργειακά αποθέματα σε σχέση με τα άτομα που φτάνουν αργότερα μέσα στη μεταναστευτική περίοδο. Το παραπάνω πρότυπο μετανάστευσης πιθανότατα να οφείλεται στην ασύγχρονη μετανάστευση των ενηλίκων και των ανηλίκων ατόμων. Για τη μελέτη της προετοιμασίας του είδους για τη διάσχιση της Μεσογείου και της Σαχάρας κατά τη φθινοπωρινή περίοδο, ανήλικα άτομα Κηποτσιροβάκου μελετήθηκαν στην Κρήτη. Δεδομένα σωματικής μάζας από τη Κρήτη, αλλά και την Λέσβο, υποδηλώνουν ότι η προετοιμασία για τη διάσχιση πραγματοποιείται αμέσως πριν την έναρξη του φράγματος και δεν λαμβάνει χώρα σε άλλες βορειότερες τοποθεσίες. Για πρώτη φορά καθορίζεται με μεγάλη λεπτομέρεια ο χρόνος παραμονής μεταναστευτικών πουλιών σε ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό πριν τη διάσχιση του φράγματος με την χρήση μικροπομπών. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν στην Κρήτη υποδεικνύουν ότι τα περισσότερα άτομα του είδους φτάνουν στο νησί με σχετικά μικρά ενεργειακά αποθέματα (P<30% του μυϊκού τους ιστού), παραμένουν σε αυτό για 13- 20 ημέρες και συνεχίζουν το μεταναστευτικό τους ταξίδι αφού έχουν εναποθέσει ενεργειακό φορτίο που η μέση τιμή του προσεγγίζει το 100% του μυϊκού τους ιστού. Το ενεργειακό απόθεμα κατά την αποχώρηση από την Κρήτη χρησιμοποιήθηκε για την προσομοίωση της μεταναστευτικής πτήσης πάνω από την έρημο και τη θάλασσα λαμβάνοντας υπόψη το εύρος του φράγματος κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου. Σύμφωνα με τις προσομοιώσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη φθινοπωρινή περίοδο τα περισσότερα πουλιά δεν επιτυγχάνουν να διασχίσουν το φράγμα χωρίς την βοήθεια ούριων ανέμων. Επαναλαμβάνοντας την προσομοίωση συμπεριλαμβάνοντας τα ανεμολογικά δεδομένα σχεδόν όλα τα προσομοιωμένα πουλιά καταφέρνουν να διασχίσουν το οικολογικό φράγμα. Λεπτομέρειες για την στρατηγική μετανάστευσης και τις ακολουθούμενες διαδρομές των μεταναστευτικών πουλιών πάνω από την κεντρική και δυτική Μεσόγειο κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης περιόδου είναι γνωστά λόγω της ύπαρξης ενός ευρύ δικτύου σταθμών δακτυλίωσης σε νησιά αλλά και σε παράκτιες περιοχές στην Ιταλία, Μάλτα, Γαλλία και Ισπανία. Αν τα πρότυπα μετανάστευσης του Κηποτσιροβάκου που επικρατούν στην κεντρική και δυτική Μεσόγειο είναι τα ίδια και στην ανατολική, δεν ήταν γνωστό. Για τη μελέτη της μετανάστευσης στην ανατολική μεσόγειο χρησιμοποιηθήκαν δεδομένα από τα Αντικύθηρα, τη Γαύδο, ένα μικρό νησί νότια της Κρήτης και τα Στροφάδια, ένα μικρό νησί νότια της Ζακύνθου. Η ενδιάμεση ημερομηνία μετανάστευσης κατά τη διάρκεια της άνοιξης για τον Κηποιτσιροβάκο είναι η 5^η Μαΐου σύμφωνα με λεπτομερή δεδομένα που συλλέχθηκαν στα Αντικύθηρα. Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα από τα τρία Ελληνικά νησιά και συγκρίνοντας τα με αντίστοιχα βιβλιογραφικά δεδομένα από την κεντρική και δυτική Μεσόγειο προκύπτει ότι ο Κηποτσιροβάκος διασχίζει τη Μεσόγειο σε ευρύ μέτωπο και ότι δεν ανεφοδιάζεται ενεργειακά στις ακτές της βόρειας Αφρικής. Η στατιστικά σημαντική συσχέτιση της ώρας άφιξης του είδους σε ευρωπαϊκούς ενδιάμεσους μεταναστευτικούς σταθμούς και του γεωγραφικό ύψος για την κεντρική και δυτική Μεσόγειο, παύει να είναι στατιστικά σημαντική όταν συμπεριληφθούν τα δεδομένα από τους τρεις ελληνικούς σταθμούς. Παράλληλα φαίνεται ότι η σωματική μάζα άφιξης στην νότια Ευρώπη είναι συσχετισμένη με το γεωγραφικό πλάτος, η οποία μειώνεται από τη δυτική στην ανατολική Μεσόγειο. Η σωματική μάζα άφιξης του είδους στα Αντικύθηρα είναι μεν χαμηλή αλλά βρίσκεται εντός των ορίων των τιμών που συναντιούνται στην υπόλοιπη Μεσόγειο. Από την άλλη η σωματική μάζα άφιξης του είδους στη Γαύδο και τα Στροφάδια είναι εξαιρετικά χαμηλή υποδηλώνοντας εξάντληση από τη μεταναστευτική πτήση. Η σωματική μάζα άφιξης στα Αντικύθηρα χρησιμοποιήθηκε για την προσομοίωση της διάσχισης της ερήμου και της Μεσογείου για τον υπολογισμό της απαραίτητης σωματικής μάζας νότια της Σαχάρας. Η σωματική μάζα αναχώρησης νότια της Σαχάρας υπολογίστηκε στα 34.6 g για το μέσο πουλί που προσγειώνεται στα Αντικύθηρα. Τα αποτελέσματα των προσομοιώσεων διάσχισης του οικολογικού φράγματος υποδηλώνουν ότι μεγάλα ενεργειακά αποθέματα είναι απαραίτητα για την επιτυχημένη διάσχιση του φράγματος και ότι το εγχείρημα της μετανάστευσης είναι πιο απαιτητικό κατά τη διάρκεια της άνοιξης σε σύγκριση με την αντίστροφη κίνηση του φθινοπώρου. Η κύρια πηγή ενέργειας κατά τη μεταναστευτική πτήση είναι ο λιπώδης ιστός. Εκτός όμως από λίπος καταβολίζεται και μικρό ποσοστό πρωτεϊνών. Καθώς οι πρωτεΐνες δεν μπορούν να αποθηκευτούν παρά μόνο στα όργανα των πουλιών, αυτό συνεπάγεται λειτουργικές ή δομικές απώλειες όταν καταβολίζεται μεγάλο ποσοστό πρωτεϊνών. Για να μελετηθεί η διακύμανση του θωρακικού μυϊκού ιστού κατά τη μετανάστευση, μετρήθηκε το μέγεθος του θωρακικού ιστού με τη χρήση μιας μη παρεμβατικής τεχνικής σε άτομα Κηποτσιοβάκουπου που μόλις διέσχισαν το φράγμα στα Αντικύθηρα κατά τη διάρκεια της άνοιξης, και σε άτομα από την Κρήτη κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου λίγο πριν τη διάσχιση του φράγματος. Το μέγεθος του μυϊκού ιστού ήταν θετικά συσχετισμένο με τη σωματική μάζα των πουλιών κατά τη διάρκεια της άνοιξης, ενώ καμιά συσχέτιση δεν ήταν στατιστικά σημαντική μεταξύ του θωρακικού μυϊκού ιστού και της σωματικής μάζας κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου. Η απουσία συσχέτισης, μεταξύ του θωρακικού ιστού και της σωματικής μάζας κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου υποδεικνύει ότι ο θωρακικός μυϊκός ιστός δεν αυξάνεται στην πορεία προς την Κρήτη όπως συμβαίνει με τα αποθέματα λιπώδους ιστού. Τέλος για να διερευνηθεί αν οι εξαντλημένοι από τη διάσχιση του οικολογικού φράγματος Κηποτσιροβάκοι, είναι σε θέση να αναπληρώσουν τα ενεργειακά τους αποθέματα αμέσως μετά την άφιξη τους στη νότια Ευρώπη κατά τη διάρκεια της ανοιξιάτικης περιόδου, διεξάχθηκαν πειράματα εγκλωβισμού. Είκοσι εννιά (29) Κηποτσιροβάκοι που είχαν μόλις αφιχθεί στα Αντικύθηρα κρατηθήκαν εγκλωβισμένοι με παροχή άπλετης τροφής και νερού για πέντε ημέρες. Τα πουλιά χωρίστηκαν σε δύο ομάδες ανάλογα με τα ενεργειακά τους αποθέματα κατά τον εγκλωβισμό. Δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στην καταναλωθείσα τροφή μεταξύ των δύο ομάδων. Τα καταπονημένα άτομα με μικρή σωματική μάζα κατά τον εγκλωβισμό εμφάνισαν σημαντικά μεγαλύτερο ρυθμό αύξηση της σωματικής μάζα σε σύγκριση με τα πουλιά που είχαν μεγάλη σωματική μάζα κατά τον εγκλωβισμό. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν ότι καταπονημένοι από τη διάσχιση του οικολογικού φράγματος Κηποτσιροβακοί μπορούν να αναπληρώσουν τα ενεργειακά τους αποθέματα αμέσως μετά την άφιξη τους, δεδομένης της αφθονίας τροφής.

Φυσική περιγραφή

142 σ. : πίν., έγχ. εικ. ; 30 εκ.

Γλώσσα

Ελληνικά

Θέμα

Bird migration

Ecological barrier

Μετανάστευση πουλιών

Οικολογία ενδιάμεσων μεταναστευτικών σταθμών

Οικολογικό φράγμα

Ημερομηνία έκδοσης

2010-12-20