Your browser does not support JavaScript!

Αρχική    Αναζήτηση  

Αποτελέσματα - Λεπτομέρειες

Εντολή Αναζήτησης : Συγγραφέας="Δαλακούρα"  Και Συγγραφέας="Κατερίνα"

Τρέχουσα Εγγραφή: 4 από 13

Πίσω στα Αποτελέσματα Προηγούμενη σελίδα
Επόμενη σελίδα
Προσθήκη στο καλάθι
[Προσθήκη στο καλάθι]
Κωδικός Πόρου 000421856
Τίτλος Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια και γυναικεία διδασκαλική κινητικότητα και κοινωνικότητα : συμβολή στις διαδικασίες εκσυγχρονισμού και εθνικής συγκρότησης στο οθωμανικό και ελληνικό πολιτικό πλαίσιο (1857-1922)
Άλλος τίτλος Archigeneion institute and women teacher mobility and sociability : contribution to the modernization and nation-building process under ottoman and greek rule (1857-1922)
Συγγραφέας Παλάζη Μαριάνθη Φ.
Σύμβουλος διατριβής Δαλακούρα, Κατερίνα
Μέλος κριτικής επιτροπής Ζιώγου-Καραστεργίου Ρούλα
Εξερτζόγλου Χάρης
Σταματόπουλος Χάρης
Θεοδώρου Βασιλική
Βαφέας Νικόλαος
Αναστασόπουλος Αντώνης
Περίληψη Η έρευνα με αντικείμενο τα Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια έθεσε δύο βασικούς στόχους, πρώτον, να μελετήσει τις συνέχειες και ασυνέχειες στη λειτουργία του εκπαιδευτικού συγκροτήματος και, δεύτερον, την κινητικότητα και κοινωνικότητα των αποφοίτων του διδασκαλείου στη διάρκεια λειτουργίας των Αρχιγενείων αλλά και μετά το τέλος της ως το 1949 (έτος ίδρυσης του τρίτου κατά σειρά συλλόγου από απόφοιτες των Αρχιγενείων). Τα ερευνητικά δεδομένα προέρχονται από όλο το φάσμα του τεκμηριωτικού υλικού που ανέδειξε το πέρασμα από την παραδοσιακή στη νέα ιστοριογραφία: γραπτές και μη γραπτές πηγές (οπτικές, προφορικές, κατάλοιπα υλικού πολιτισμού), όπου ακόμη και η απουσία πηγών θεωρείται ένα είδος ψευδούς πηγής για τα ερωτήματα που υποβάλλει. Τα δεδομένα αυτά ερμηνεύονται με την εφαρμογή της αρχής της τεκμηρίωσης ή της διαψευσιμότητας και τη συνδρομή συμπερασμάτων και θεωριών και από άλλες επιστήμες εκτός της κοινωνικής και της πολιτισμικής ιστορίας, όπως της ιστορίας της επικοινωνίας και της νομικής επιστήμης για τη δημόσια εικόνα, της πολιτικής θεωρίας για τα γλωσσικά δικαιώματα και της φεμινιστικής φιλοσοφίας για τον εαυτό/εαυτούς. Τα Αρχιγένεια συν-ιδρύθηκαν από τον καθηγητή της Αυτοκρατορικής Ιατρικής Σχολής Σαράντη Αρχιγένη και τη σύζυγό του Ελένη στη γενέτειρα του πρώτου, τους Επιβάτες της (Ανατολικής) Θράκης. Η ίδρυσή τους είναι εμπνευσμένη από τις διαφωτιστικές ιδέες της προόδου δια μέσου της παιδείας και της συμμετοχής όλων των ατόμων, ανεξαιρέτως κοινωνικής καταγωγής, σε αυτήν, και αποσκοπούσε να συμβάλλει στις διαδικασίες εκσυγχρονισμού και εθνικής συγκρότησης της ελληνορθόδοξης κοινότητας στο πλαίσιο της οθωμανικής μεταρρυθμιστικής κίνησης. Τα Αρχιγένεια συμπεριλάμβαναν συγκρότημα θηλέων 5 στρεμμάτων με τέσσερα κτίρια, Παρθεναγωγείο, Ναό, Ορφανοτροφείο-Οικοτροφείο και Νηπιαγωγείο, και συγκρότημα αρρένων 35 στρεμμάτων με δύο κτίρια, Γυμνάσιο Αρρένων με ορφανοτροφείο-οικοτροφείο και την Αρχιγένειο Οικία για τη διαμονή των διευθυντών. Η λειτουργία των Αρχιγενείων υπήρξε συνεχής και πολυκύμαντη. Αλλά η συνέχεια αφορά στο ένα σκέλος του εκπαιδευτικού συγκροτήματος, το συγκρότημα των θηλέων, το οποίο λειτούργησε από την ίδρυσή του το 1857 ως το 1922, γεγονός που το καθιστά ένα από τα παλαιότερα και μακροβιότερα εκπαιδευτήρια της ελληνορθόδοξης κοινότητας, ενώ το συγκρότημα των αρρένων έπαυσε να λειτουργεί είκοσι έξι χρόνια μετά την ίδρυσή του (1868-1894) και το σύνολο της περιουσίας του μεταβιβάστηκε στο συγκρότημα των θηλέων. Η λειτουργία δηλαδή των Αρχιγενείων καθορίσθηκε από τομές, που επηρέασαν, εκτός από τη δομή, τη διοίκηση και τον τρόπο λειτουργίας, ακόμη και την (ευρεία) φήμη του συγκροτήματος. Συνεπώς, τα Αρχιγένεια γνώρισαν διαφορετικές διοικήσεις και τρόπους λειτουργίας (με διαφορετικό αριθμό επιμέρους εκπαιδευτηρίων σε λειτουργία σε κάθε διοικητική περίοδο): την «αρχιγένειο διοίκηση» (1857-1892), κατά την οποία λειτούργησαν ως εκπαιδευτικό ίδρυμα που συνδιαλέγεται με το γαλλικό κυρίως εκπαιδευτικό σύστημα, την «πατριαρχική» (1892-1921), κατά την οποία λειτούργησαν ως ανώτερο εθνικό ίδρυμα, και εκείνη της «Ελληνικής Πολιτικής Διοίκησης Θράκης» ([1919]1921-1922), όταν το ίδρυμα λειτούργησε κατά το πρότυπο του Αρσακείου Παρθεναγωγείου/Διδασκαλείου. Επίσης, η πρόσληψη του έργου που επιτελούσαν τα Αρχιγένεια δεν υπήρξε σταθερή: θετική δημόσια εικόνα και ευρεία φήμη κατά την «αρχιγένειο διοίκηση», που μεταβλήθηκαν, από το τέλος της ίδιας περιόδου, σε αμφιλεγόμενη δημόσια εικόνα και περιορισμένη φήμη στη σύγχρονή τους ιστοριογραφία αλλά και τη νεότερη. Η λειτουργία των Αρχιγενείων καθορίσθηκε επίσης από βίαιες ρήξεις, λόγω των πολεμικών αναστατώσεων του Α΄ Βαλκανικού και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, που προκάλεσαν παύσεις της λειτουργίας του συγκροτήματος αλλά και έντονη κινητοποίηση για την επαναλειτουργία τους. Κατά τη διάρκεια των διαφορετικών διοικήσεων, σταθερά υπήρξαν κάποια γνωρίσματα του εκπαιδευτικού τους χαρακτήρα, όπως o συνεχής διάλογος με ευρωπαϊκά παιδαγωγικά ή μουσικά ρεύματα και η προσήλωση στην εκκλησιαστική μουσική, ο πρακτικός προσανατολισμός των σπουδών και η δωρεάν εκπαίδευση ορφανών μαθητριών αλλά και μαθητριών όλων των κοινωνικών στρωμάτων, η οποία, μετά την επιβολή διδάκτρων σε εύπορες μαθήτριες, αφορούσε μαθήτριες οικονομικά αδύναμων οικογενειών, οι οποίες ήταν πάντοτε περισσότερες και εκείνες που συνήθως ακολουθούσαν το επάγγελμα της δασκάλας ή/και της νηπιαγωγού. Η αναπαραγωγή της κοινωνικής ιεραρχίας στα Αρχιγένεια γινόταν δια του προσανατολισμού σε διαφορετικές κατευθύνσεις σπουδών: απολυτήριο γυμνασίου για τα κορίτσια εύπορων οικογενειών και διδασκαλικό πτυχίο για τα υπόλοιπα. Ο πρακτικός προσανατολισμός των Αρχιγενείων και η καταγωγή των μαθητριών από τα οικονομικά αδύναμα κοινωνικά στρώματα προσδιόρισαν το ιδιαίτερο ήθος/habitus των αποφοίτων του διδασκαλείου των Αρχιγενείων, που εκδηλωνόταν με την αποδοχή θέσεων διδασκαλίας σε σχολεία της περιφέρειας και σε ιδιαίτερα απομακρυσμένες από το κέντρο, την Κωνσταντινούπολη, περιοχές, και επηρέασε την κινητικότητα αλλά και την κοινωνικότητά τους. Το δίκτυο κινητικότητάς τους επεκτάθηκε σταδιακά προς κάθε κατεύθυνση: δυτικά ως την Αδριατική, βόρεια ως τη νότια Ρωσία, ανατολικά πέρα από τον Πόντο και νότια ως την Αίγυπτο, με εξαίρεση τα δυτικά μικρασιατικά παράλια, στα οποία κυριαρχούσε και εκπαιδευτικά η πόλη της Σμύρνης. Η εξέταση του θρακικού και μικρασιατικού (βόρειου και κεντρικού) τμήματος του δικτύου, στα οποία επικεντρώθηκε η μελέτη αυτή, ανέδειξε, μεταξύ άλλων, την κεντρικότητα του δικτύου λόγω της συγκέντρωσης αποφοίτων διαθέσιμων για εργασία σε έναν τόπο (τους Επιβάτες, το Ξάστερο και άλλους γειτονικούς οικισμούς), που έφερνε κατά κάποιο τρόπο πιο κοντά την περιοχή της Μικράς Ασίας με την αποστολή δημογερόντων για την επιλογή διδασκαλικού προσωπικού. Η εξέταση αυτή ανέδειξε επίσης και τις ιδιαιτερότητες του κάθε τμήματος, δηλαδή τις μυστικές οδούς αποστολής αποφοίτων του διδασκαλείου των Αρχιγενείων προς σλαβόφωνες συνοικίες και χωριά του θρακικού τμήματος του δικτύου κατά τη διάρκεια του αντιβουλγαρικού αγώνα και τη διπλή λειτουργία του μικρασιατικού τμήματος του δικτύου στις τουρκόφωνες περιοχές: εκπαιδευτική ή/ και γαμήλια. Η κοινωνικότητα μελετήθηκε από την οικοδόμηση αυτοεκτίμησης ως την άσκηση της αυτονομίας των αποφοίτων λαμβάνοντας υπόψη τα «πορτρέτα» αποφοίτων που καταρτίσθηκαν με βάση υπάρχουσες πηγές και τη βοήθεια των οικογενειών τους. Πιο συγκεκριμένα, η αυτοεκτίμηση των αποφοίτων οικοδομείται δια της εισόδου στη συλλογικότητα των «αρχιγενίδων» και του τρόπου προβολής των ιδρυτών ως προτύπων της συλλογικότητας, καθώς εκτός από πρότυπα φιλανθρωπίας και κοινωνικής προσφοράς, προβάλλονται και ως νεωτερικά πρότυπα: ο «ταπεινής» καταγωγής Σαράντης Αρχιγένης προβάλλεται ως πρότυπο φιλομάθειας και προσωπικού αγώνα για μάθηση, όπως και πρότυπο κοινωνικής και οικονομικής ανόδου, ενώ η «αριστοκρατικής» καταγωγής Ελένη Αρχιγένους ως ένας τύπος της νέας γυναίκας με ικανότητα να εμπνέει, να επωμίζεται πολλαπλούς ρόλους και να λειτουργεί αυτόνομα. Όσο για την άσκηση της αυτονομίας, οι απόφοιτες του διδασκαλείου, επιθυμώντας να παραμείνουν στο επάγγελμα από αρκετά νωρίς (ο αριθμός αυτών που επιθυμούσαν να παραμείνουν στο επάγγελμα άρχισε να αυξάνει από τα τέλη της ιδρυτικής περιόδου 1857-1873), όταν εθιμικός κανόνας ήταν η απομάκρυνση από αυτό μετά τον γάμο, βρέθηκαν από νωρίς στη δίνη του ιδιωτικού και δημόσιου χώρου. Οι χώροι αυτοί, κατά την πατριαρχική αντίληψη, είναι διακριτοί, ο πρώτος για τις γυναίκες και ο δεύτερος για τους άνδρες, και έπρεπε οι απόφοιτες του διδασκαλείου των Αρχιγενείων να αναπτύξουν τις δικές τους στρατηγικές για να παραμείνουν στον δημόσιο χώρο. Τα στοιχεία που αφορούν στην ανταπόκριση των αποφοίτων στις απαιτήσεις ιδιωτικού-δημόσιου χώρου καταγράφουν ατομικές και συλλογικές προσπάθειες για υπέρβαση των περιορισμών με πολύμορφες προσαρμογές: προσωρινή αποχή από το επάγγελμα, συνδυασμός έγγαμης ζωής και διδασκαλικού επαγγέλματος, αποφυγή δημιουργίας προσωπικής οικογένειας, συλλογική παρέμβαση πριν και μετά το 1922.
Φυσική περιγραφή 360 σ. : εικ., πίν. ; 30 εκ.
Γλώσσα Ελληνικά
Θέμα Archigeneion institute
Female education
Greek-Orthodox community
Modernization
Nation-building
Ottoman empire
Thrace administration
Women teacher mobility and sociability
Αρχιγένεια Εκπαιδευτήρια
Γυναικεία διδασκαλική κινητικότητα & κοινωνικότητας
Γυναικεία εκπαίδευση
Εθνική συγκρότηση
Εκσυχρονισμός
Ελληνική πολιτική διοίκηση Θράκης
Ελληνορθόδοξη κοινότητα
Οθωμανική αυτοκρατορία
Ημερομηνία έκδοσης 2019-03-22
Συλλογή   Σχολή/Τμήμα--Φιλοσοφική Σχολή--Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών--Διδακτορικές διατριβές
  Τύπος Εργασίας--Διδακτορικές διατριβές
Μόνιμη Σύνδεση https://elocus.lib.uoc.gr//dlib/8/b/6/metadata-dlib-1553853013-584420-12958.tkl Bookmark and Share
Εμφανίσεις 403

Ψηφιακά τεκμήρια
No preview available

Κατέβασμα Εγγράφου
Προβολή Εγγράφου
Εμφανίσεις : 52