E-Locus - Ιδρυματικό Καταθετήριο Πανεπιστημίου Κρήτης

Αρχική Αναζήτηση

Αποτελέσματα - Λεπτομέρειες

Εντολή Αναζήτησης : Συγγραφέας="Λύκα" Και Συγγραφέας="Κωνσταντίνα"

Τρέχουσα Εγγραφή: 9 από 21

[Προσθήκη στο καλάθι]

Κωδικός Πόρου

000423833

Τίτλος

Επιπτώσεις περιβαλλοντικών διαβαθμίσεων της υδάτινης στήλης στις βενθικές κοινότητες

Άλλος τίτλος

Effects of water column environmental gradients on the benthic communities

Συγγραφέας

Μωραΐτης, Εμμανουήλ

Σύμβουλος διατριβής

Καρακάσης, Ιωάννης

Μέλος κριτικής επιτροπής

Αρβανιτίδης, Χρίστος
Γιαννουλάκη, Μαριάννα
Λύκα, Κωνσταντίνα
Κουμουνδούρος, Γεώργιος
Λαδουκάκης, Εμμανουήλ
Λαμπαδαρίου, Νικόλαος

Περίληψη

Η παρούσα μελέτη έχει σαν απώτερο στόχο την αξιολόγηση των επιπτώσεων των κύριων περιβαλλοντικών διαβαθμίσεων στην κατανομή των βενθικών κοινοτήτων του ελληνικού χώρου. Παράλληλα επανεξετάζει τις βάσεις και τις αρχές της βενθικής οικολογίας που αφορούν την δομή των βενθικών κοινοτήτων ως απόκριση στην περιβαλλοντική διατάραξη. Μέσα από τα αποτελέσματα της μελέτης αναδεικνύεται η σημασία της χωρικής θέσης των βενθικών ειδών κατά μήκος των περιβαλλοντικών διαβαθμίσεων η οποία και καθορίζει άμεσα την απόκριση του είδους. Σε επίπεδο κοινότητας, οι αποκρίσεις ήταν μεγαλύτερες σε αριθμό από ότι θα αναμενόταν με βάση τους σχετικούς βιοτικούς δείκτες. Οι περιβαλλοντικές διαβαθμίσεις θερμοκρασίας, αλατότητας και πρωτογενούς παραγωγικότητας στον χώρο του Αιγαίου πελάγους συνέβαλαν σημαντικά στη συγκρότηση των βενθικών κοινοτήτων καθώς σε περιοχές που παρατηρήθηκαν ακραίες τιμές καταγράφηκαν είδη ανθεκτικά στις συνθήκες καταπόνησης για τον εκάστοτε παράγοντα. Σε περιοχές με ήπια καταπόνηση παρατηρήθηκε αυξημένη λειτουργική ποικιλότητα στις βενθικές κοινότητες εξαιτίας των αντίθετων οικολογικών στρατηγικών που χαρακτηρίζουν τους οργανισμούς που οδηγεί σε διαφορετική εκμετάλλευση πόρων και θέσης στο ίζημα. Οι παράκτιες βενθικές κοινότητες του Αιγαίου πελάγους δεν αντιπροσώπευαν την οικολογική κατάσταση όσον αφορά τα επίπεδα ευτροφισμού της υδάτινης στήλης με βάση την υπάρχουσα προσέγγιση στην αξιολόγηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων. Αντιθέτως, η ταξινομική βαθμίδα του είδους ήταν ικανή να προσδώσει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την περιβαλλοντική κατάσταση της υδάτινης στήλης. Συγκεκριμένα, μέσω της προτεινόμενης μεθοδολογίας στην παρούσα μελέτη, η κατανομή των βενθικών δίθυρων αποκρινόταν αντίστοιχα στην διαβάθμιση της πρωτογενούς παραγωγικότητας μέσω της συγκέντρωσης χλωροφύλλης – α. Η κύρια προσέγγισης της εργασίας αποτελείται από την χρήση βενθικών ειδών που αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες και ενδιαιτήματα (είδη – δείκτες) σε συνδυασμό με μοντέλα κατανομής για πρόβλεψη της κατανομής των ειδών στον χώρο. Το ανθεκτικό είδος Corbula gibba (Olivi, 1792) στην παρούσα μελέτη ήταν αντιπροσωπευτικό είδος των σταθμών με αυξημένα ποσοστά ευτροφισμού και ο χάρτης κατανομής του χαρακτήριζε τις θαλάσσιες περιοχές με περιβαλλοντική διατάραξη ως προς αυτή την περιβαλλοντική πίεση. Αντίστοιχα το ευαίσθητο είδος Flexopecten hyalinus (Poli, 1795) ήταν αντιπροσωπευτικό των σταθμών με μειωμένα επίπεδα ευτροφισμού και ο χάρτης κατανομής του χαρακτήριζε τις περιοχές με μειωμένη περιβαλλοντική διατάραξη όσον αφορά τα επίπεδα χλωροφύλλης. Με βάση την προηγουμένη μεθοδολογία, αξιολογήθηκε η σχετικότητα της οικολογικής κατάταξης των προαναφερθέντων ειδών όσον αφορά την ανοχή τους στην περιβαλλοντική διατάραξη υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής. Για το συγκεκριμένο στόχο χρησιμοποιήθηκαν επίσης τα είδη Moerella donacina (Linnaeus, 1758) και Abra prismatica (Montagu, 1808) που χαρακτηρίζονται ως «ευαίσθητο» και «ανθεκτικό» αντίστοιχα. Τα αποτελέσματα παρουσίασαν μια σημαντική πιθανή μείωση των ενδιαιτημάτων των ανθεκτικών ειδών κατά την προβολή του σεναρίου RCP85 για το έτος 2100. Το είδος Moerella donacina αναμένεται να διατηρήσει ένα σημαντικό κομμάτι του ενδιαιτήματος του με αύξηση ~ 3 ˚C ενώ αναμένεται επέκταση των γεωγραφικών ορίων για το ευαίσθητο είδος Flexopecten hyalinus. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης η απόκριση του κάθε θαλάσσιου είδους στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας δεν σχετίζεται με την υπάρχουσα οικολογική του κατάταξη (ευαίσθητο – ανθεκτικό). Το εύρος ανοχής του σε κάθε παράγοντα καταπόνησης (σε αυτή την περίπτωση, αύξηση θερμοκρασίας) είναι ανάλογο με τους κλιματικούς παράγοντες που διαμορφώνουν τον οικολογικό του θώκο. Η συσχέτιση της πρόγνωσης των κατάλληλων ενδιαιτημάτων των ειδών-δεικτών με την οικολογική κατάσταση της υδάτινης στήλης που αποτελούσε και το βασικό πυλώνα της μελέτης επιβεβαιώθηκε. Μέσα από την παρούσα μελέτη αναδεικνύεται η σημασία της χρήσης των ειδών-δεικτών ως βιοτικά εργαλεία για τη μελέτη των θαλάσσιων ενδιαιτημάτων όσον αφορά περιβαλλοντικές διαταραχές όπως ο ευτροφισμός και η κλιματική αλλαγή. Επίσης, τονίζεται η σημασία των κυριότερων κλιματικών παραμέτρων που πλαισιώνουν τον οικολογικό θώκο του είδους ως ιδανικό μέσο για βαθμονόμηση της ευαισθησίας ή ανθεκτικότητας ενός είδους. Τα μοντέλα κατανομής που προβλέπουν την καταλληλόλητα των ενδιαιτημάτων των ειδών-δεικτών αποτελούν μια εναλλακτική προσέγγιση στην περιβαλλοντική παρακολούθηση που προσδίδει έγκυρα αποτελέσματα και σε σημαντικά λιγότερο χρόνο σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους βενθικής οικολογίας.

Φυσική περιγραφή

143 σ. : πίν., σχήμ., εικ.(μερ. εγχρ.) ; 30 εκ.

Γλώσσα

Ελληνικά

Θέμα

Aegean sea

Ecological indicators

Ionian sea

Microfauna

Species distribution modelling

Αιγαίο πέλαγος

Ιόνιο πέλαγος