| Περίληψη |
Εισαγωγή : Η συνεχής αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης σε συνδυασμό με την υπογεννητικότητα, συντείνουν σε έναν γερασμένο πληθυσμό στην Ευρώπη με ένα εκτενές χρονικό πλαίσιο γήρατος. Μια από τις συνέπειες της γήρανσης είναι η γνωστική εξασθένιση με τα συνεπακόλουθα προβλήματα, τόσο στα ίδια τα άτομα όσο στο σύστημα υγείας και την οικονομία των κρατών. Το συλλογικό συμφέρον επιτάσσει λοιπόν να δοθεί η δέουσα προσοχή για την προαγωγή ενός υγιούς γεροντικού πληθυσμού, ανεξάρτητου, με δυναμική και οπωσδήποτε με μειωμένη οικονομική επιβάρυνση. Προς την κατεύθυνση αυτή είναι αξιοσημείωτη η συνεχής αναζήτηση της σχέσης της γνωστικής έκπτωσης με τη χειροδυναμέτρηση και τη σωματική αδράνεια.
Σκοπός: Η παρούσα μελέτη είχες ως σκοπό την αξιολόγηση της γνωστικής λειτουργίας ατόμων 50+ ετών πληθυσμών χωρών της Ευρώπης και τη συσχέτισή της με τη χειροδυναμομέτρηση και τη σωματική τους αδράνεια.
Μεθοδολογία: Αξιοποιήθηκαν δεδομένα συμμετεχόντων της «Έρευνας για την Υγεία, Γήρανση και Σύνταξη στην Ευρώπη» (8ηννβγ ο/ ΗβαϊίΗ, Ά§βίη§ αηά ΚβίϊτβΜβηΙ ίη Εητορβ - 3ΗΑΚΕ) του2019/20, από 27 Ευρωπαϊκές χώρες με το σταθμισμένο δείγμα ανάλυσης να ανέρχεται σε 41.395άτομα 50+ ετών (Ν=165.044.028). Ορίστηκαν μέσω μετρήσεων και κλιμάκων αναφοράς η Γνωστική Δυσλειτουργία, ως η παρουσία 3+
κριτηρίων (οο§ηίΐίνε ΪΜραίΓΜεηΐ). Συνοπτικά, στην αξιολόγηση της έγινε χρήση πέντε διαφορετικών κριτηρίων: της Λεκτικής Ευχέρειας (νεΛαΙ Ρ1υε^γ), της Άμεσης Ανάκλησης 10 λέξεων (Ι^Μεάΐαΐε Κ^α11), της Καθυστερημένης Ανάκλησης 10 λέξεων ^ε1αγεά Κε^11), της Αριθμητικότητας (Νυ^ε^γ) και του Προσανατολισμού στο σήμερα (Οηεηΐαΐίοη). Καθώς όλα καθόριζαν διαφορετική βαθμολογία σε διαβάθμιση και εύρος, ο διαχωρισμός έγινε σύμφωνα με όρια τιμών (ουΐοίϊδ) για το ορισμό χαμηλών επιπέδων γνωστικής λειτουργίας ή παρουσίας γνωστικής δυσλειτουργίας ^ο§ηίΐίνε ίΜραίι^εηΐ). Οι τιμές αυτές αφορούσαν:<15 ονόματα ζώων στη Λεκτική Ευχέρεια, <5 λέξεις στην Άμεση Ανάκληση 10 λέξεων, <4 λέξεις στην Καθυστερημένη Ανάκληση 10 λέξεων και τιμές 0 ή/και 1 στην Αριθμητικότητα & στον Προσανατολισμό στο σήμερα. Οι συμμετέχοντες που είχαν τιμές στα παραπάνω όρια κωδικοποιήθηκαν με την τιμή 1 (με γνωστική δυσλειτουργία) και οι υπόλοιποι με την τιμή 0 (χωρίς καμία γνωστική δυσλειτουργία). Στη συνέχεια και για κάθε συμμετέχοντα οι τιμές των πέντε κριτηρίων αθροίστηκαν και καθορίστηκε συνολική βαθμολογία γνωστικής λειτουργίας ως οο^ροδίΐε 8θθΓε με εύρος 0 έως 5, όπου η τιμή 0 (μηδέν) όριζε την απουσία γνωστικής δυσλειτουργίας σε οποιαδήποτε από τις πέντε δοκιμασίες, οι τιμές 1-2 την Γνωστική Δυσλειτουργία σε 1-2 κριτήρια και βαθμολογία 3+ όριζε την παρουσία Γνωστικής Δυσλειτουργίας. Επίσης έγινε χρήση της χειροδυναμομέτρησης από τη δύναμη λαβής (^αχ §ηρ 8ΐχεη§ώ σε κιλά) &της σωματικής αδράνειας (ρΗγ8Ϊοα1 ίηαοΐίνίΐγ ως έλλειψη μέτριας/έντονης άσκησης) ενώ αξιοποιήθηκαν και κοινωνικά και δημογραφικά δεδομένα. Ακολούθησαν σταθμισμένες εκτιμήσειςμέσω της μεθόδου ανάλυσης συνδιακύμανσης (αη^να) και εκτίμησης πολυωνυμικής τάσης (οο^ρίεχ δα^ρίεδ αηα1γ8Ϊ8) με έλεγχο των επιπέδων της χειροδυναμομέτρησης & σωματικής αδράνειας και της σχέσης τους ως προς την παρουσία της Γνωστικής Δυσλειτουργίας.
Αποτελέσματα: Από τους41.395 συμμετέχοντες της έρευνας 3ΗΑΚΕ 50+ ετών27 χωρών της Ευρώπης, το 56,6% ήταν γυναίκες, η μέση ηλικία όλων τα 70,9 χρόνια (±9,1)ενώ με πολυνοσηρότητα ή 3+ νοσήματα βρέθηκε το 22,6%. Με φυσιολογική Γνωστική Λειτουργία βρέθηκε το 51,1% (95%ΔΕ 49,8-52,3) και με Γνωστική Δυσλειτουργία το 13,3% (εκτιμώμενος πληθυσμός Ν=21.944.722) εκ των οποίων σημαντικά περισσότερες γυναίκες έναντι των ανδρών (14,4% έναντι 12,0%, ρ<0,001), οι μη έχοντες εκπαίδευση έναντι εκείνων με 13+ χρόνια εκπαίδευσης (29,0% έναντι 6,8%, ρ<0,001) ή στις Νότιες χώρες έναντι των Βορείων χωρών (21,9% έναντι 7,6%, ρ<0,001). Στη χειροδυναμομέτρηση, σημαντικά υψηλότερα μέσα επίπεδα φαίνεται να έχουν οι Βόρειες χώρες έναντι των Νοτίων (ρ<0,001) ενώ στη σωματική αδράνεια, το 10,8% ήταν χωρίς μέτρια/έντονη δραστηριότητα. Οι συμμετέχοντες με Γνωστική Δυσλειτουργία είχαν σημαντικά χαμηλότερα μέσα επίπεδα χειροδυναμομέτρησης έναντι εκείνων που είχαν Γνωστική Δυσλειτουργία σε 1-2 κριτήρια αλλά και με φυσιολογική Γνωστική λειτουργία (29,3 έναντι 33,4 και 35,1^§ αντίστοιχα, ρ-Ιχεηά<0,001). Ανάλογα επίσης, οι συμμετέχοντες με Σωματική Αδράνεια έναντι εκείνων που είχαν μέτρια/έντονη σωματική δραστηριότητα, είχαν σημαντικά υψηλότερο οάάδ για Γνωστική Δυσλειτουργία τόσο σε 1-2 κριτήρια (ΟΚ=1,73, 95%ΔΕ 1,32-2,26) όσο και σε 3+ κριτήρια (ΟΚ=3,36, 95%ΔΕ 2,57-4,40). Συμπεράσματα: Σε πληθυσμούς της Ευρώπης 50+ ετών φαίνεται χαμηλός ο επιπολασμός της Γνωστικής Δυσλειτουργίας που ωστόσο σχετίζεται σημαντικά με την παρουσία χαμηλότερων επιπέδων χειροδυναμομέτρησης και παρουσία σωματικής αδράνειας. Η πρώιμη ανίχνευση και επιβράδυνση της γνωστικής έκπτωσης μπορεί λοιπόν να αποτελέσει μέρος ειδικού σχεδιασμού στη πιθανή διάγνωση και αντιμετώπισή της, με την αξιοποίηση δεικτών μετρήσεων όπως η δύναμη χειρολαβής και η αξιολόγηση της σωματικής αδράνειας των πληθυσμών.
|
Αξιολόγηση της γνωστικής λειτουργίας ατόμων ηλικίας 50+ ετών από 27 χώρες της Ευρώπης , σε σχέση με τη χειροδυναμομέτρηση και τη σωματική τους αδράνεια -μελέτη SHARE 2019/2020
