| Περίληψη |
Εισαγωγή: Τις τελευταίες δεκαετίες, η δωρεά και μεταμόσχευση οργάνων (Organ Donation And Transplantation, ODT) έχει αποδειχθεί καθοριστικής σημασίας λύση για πολλές περιπτώσεις ανεπάρκειας οργάνων τελικού σταδίου. Η αποδοχή των προγραμμάτων μεταμόσχευσης συμπαγών οργάνων έχει βελτιωθεί σε διάφορες χώρες του κόσμου, παρόλα αυτά, τα προγράμματα μεταμόσχευσης εξακολουθούν μέχρι και σήμερα να επηρεάζονται από τις διάφορες κοινωνικοπολιτισμικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση και σκιαγράφηση της διεθνούς γνώσης αναφορικά με τις απόψεις και στάσεις των ασθενών με χρόνιες παθήσεις για τη δωρεά οργάνων, με επιμέρους στόχους την ανάδειξη των χαρακτηριστικών που ενδεχομένως να αλλάζουν τις απόψεις-στάσεις τους, καθώς και της πιθανής επίδρασης της αυτό-αποτελεσματικότητας στις απόψεις-στάσεις.
Μεθοδολογία: Η παρούσα μελέτη ακολούθησε το σχεδιασμό μιας συστηματικής ανασκόπησης της βιβλιογραφίας, η οποία έγινε σύμφωνα τις οδηγίες της PRISMA. Διενεργήθηκε σε τρεις βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων: MedLine-PubMed, Cochrane και Google Scholar. Η περίοδος αναζήτησης ήταν για το διάστημα 01/01/2003 - 15/05/2023, ενώ συμπεριελήφθησαν πρωτογενείς μελέτες (π.χ. κοορτές, συγχρονικές, οικολογικές, ασθενών-μαρτύρων, κλινικές δοκιμές), στην αγγλική ή ελληνική γλώσσα, με υποκείμενα μελέτης ανθρώπους. Εν τέλει συμπεριελήφθησαν 96 άρθρα.
Αποτελέσματα: Εν συντομία, τα κύρια ευρήματα ήταν τα ακόλουθα. Από τις 96 μελέτες που συμπεριελήφθησαν, έγινε εμφανής, η πολυπλοκότητα των πραγματικών διαδικασιών δωρεάς που διέπουν τη δωρεά οργάνων σε διάφορες χώρες και η πολλαπλότητα των επιρροών σε αυτές τις πράξεις. Παράλληλα, φάνηκε ότι χρειάζονται περισσότερες πρωτογενείς μελέτες με δείγμα τους ίδιους τους ασθενείς με διάφορες χρόνιες παθήσεις, μιας και τέτοιες μελέτες απουσιάζουν. Όσον αφορά στους ασθενείς με χρόνια νεφρική πάθηση υπήρχαν 18 μελέτες που ανέδειξαν ότι στη πληθυσμιακή αυτή ομάδα, οι στάσεις είναι θετικές αν και υπάρχουν ορισμένοι ενδοιασμοί αναφορικά με παράγοντες που επηρεάζουν τις στάσεις. Αυτοί είναι οι ακόλουθοι. Η καλύτερη επιβίωση μοσχεύματος θεωρώντας ότι η μεταμόσχευση νεφρού από ζωντανό δωρητή είναι καλύτερη και μπορεί να διαρκέσει περισσότερο στον λήπτη. Επίσης, οι κίνδυνοι για τον δωρητή θεωρήθηκαν ότι είναι ελάχιστοι, ενώ σε άλλες περιπτώσεις αναφέρεται η λεγόμενη απελπισμένη αποστροφή για την αιμοκάθαρση, που προκειμένου να μην συνεχίσουν τις αιμοκαθάρσεις ήταν διατεθειμένοι να αψηφήσουν κίνδυνους ή ενδοιασμούς και να κάνουν μεταμόσχευση. Μερικοί δυσκολεύτηκαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο προληπτικής μεταμόσχευσης εάν δεν είχαν συμπτώματα και είχαν ακόμα παραγωγή ούρων και φυσιολογική ζωή. Επίσης, η δωρεά μεταξύ εξ’ αίματος συγγενών θεωρήθηκε έμμεσα υποχρεωτική, και οι συμμετέχοντες με εθελοντές συγγενείς θεώρησαν ότι υπήρχε αμοιβαία κατανόηση ότι ο συμμετέχων θα είχε κάνει δωρεά εάν οι ρόλοι είχαν αντιστραφεί. Στο πλαίσιο αυτό έγινε εμφανής και η ανάγκη κοινωνικής υποστήριξης. Μερικοί θεώρησαν ότι αποδεχόμενοι ή απορρίπτοντας την προσφορά ενός συγγενή, θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν οικογενειακές συγκρούσεις. Η άρνηση της δωρεάς θα μπορούσε να δημιουργήσει δυσαρέσκεια και ένταση. Έτσι, σημαντικός παράγοντας στη λήψη απόφασης είναι οι στάσεις και αντιλήψεις της οικογένειας.
Συμπεράσματα: Οι απόψεις των ίδιων των ασθενών είναι υψίστης σημασίας και σε συνδυασμό με τις απόψεις των οικογενειών τους χρήζουν περαιτέρω πρωτογενών μελετών, λόγω απουσίας ισχυρών και επαρκών ενδείξεων στη βιβλιογραφία. Παρόλα αυτά, με τις μέχρι τώρα ενδείξεις μπορούν να ανανεωθούν τα εκπαιδευτικά προγράμματα της ομάδας υγείας που σχετίζονται με την ενημέρωση των ασθενών για δωρεά οργάνων ή μεταμόσχευση, καθώς και να γίνουν πιο στοχευμένες οι δράσεις ενημέρωσης και επαγρύπνησης του πληθυσμού γενικότερα.
|
Στάσεις και απόψεις των ασθενών με χρόνια νοσήματα για τη δωρεά οργάνων : Μια συστηματική ανασκόπηση
