| Περίληψη |
Η «ανά χείρας» εργασία αποτελεί μια πρώτη απόπειρα συνολικής ερμηνευτικής προσέγγισης του αρατικού λόγου που εντοπίζεται στις πλήρως σωζόμενες τραγωδίες του Σοφοκλή. Το ζήτημα του αρατικού λόγου προσεγγίζεται με την έννοια της αρνητικής ευχής, εκείνης που εκφράζει την επιθυμία για κάτι κακό, κάτι που στα Νέα Ελληνικά γνωρίζουμε ως «κατάρα» και που στα Αρχαία Ελληνικά καλύπτεται από τον ευρύτερο όρο «ἀρά». Ο αρατικός λόγος αποτελεί μία από τις πτυχές αλληλεπίδρασης των ανθρώπων με τους θεούς. Η εμφάνισή του στις γραπτές πηγές ξεκινά ήδη από την εποχή των ομηρικών επών και συνεχίζεται αδιάλειπτα ως την κλασική περίοδο, όπου κάνει αισθητή την παρουσία του στην τραγωδία, μέσα από τους κύριους εκπροσώπους της. Οι τραγικοί ποιητές και –εν προκειμένω– ο Σοφοκλής τον χρησιμοποιεί ως μέσο ηθογράφησης των ηρώων του και επαναπροσδιορισμού της κοινωνικής τους ταυτότητας, ενώ η κατάρα παρουσιάζεται ως η μοναδική λύση τη στιγμή που η «πτώση» τους και η έντονη συναισθηματική τους φόρτιση τούς καθιστά αδύναμους να αντεπεξέλθουν στα γεγονότα.
Στην Εισαγωγή της εργασίας δίνονται ορισμένες πληροφορίες που σχετίζονται με λεξιλογικά ζητήματα, υποκατηγορίες αρατικού λόγου που εντοπίζουμε στις εξεταζόμενες πηγές και θέματα που επανέρχονται στις αρές. Αναφέρονται, επίσης, σημαντικά στοιχεία που αφορούν στην προγενέστερη, προ-σοφόκλεια παράδοση και που απαντούν και στο υλικό των σοφόκλειων τραγωδιών. Το πρώτο κεφάλαιο περιέχει αντιπροσωπευτικά χωρία αρατικού λόγου στο ομηρικό έπος και μία σύνοψη της εικόνας που επικρατεί γενικότερα στην τραγωδία. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται διεξοδικά τα χωρία που περιέχουν αρατικό λόγο στις σωζόμενες τραγωδίες του Σοφοκλή, με τα έργα να έχουν ομαδοποιηθεί βάσει του μυθικού κύκλου στον οποίο ανήκουν. Στο τρίτο και τελευταίο κεφάλαιο συνοψίζονται συγκεφαλαιωτικά τα βασικά στοιχεία που συγκροτούν τις σοφόκλειες κατάρες και δίνονται καταληκτικά τα κύρια συμπεράσματα.
|
Ο αρατικός λόγος στο Σοφοκλή
