| Περίληψη |
Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των εμπειριών, των
στάσεων και των συναισθημάτων των εφήβων αναφορικά με το φαινόμενο του
σχολικού εκφοβισμού. Ειδικότεροι στόχοι της έρευνας είναι να μελετηθεί α) η
έννοια του σχολικού εκφοβισμού σύμφωνα με τις αντιλήψεις των εφήβων, β) οι
προσωπικές τους εμπειρίες, γ) τα χαρακτηριστικά των θυτών και θυμάτων από την
οπτική των μαθητών, δ) η κινητοποίηση των εκπαιδευτικών αναφορικά με τη
θυματοποίηση και ε) η συσχέτιση της αυτοεκτίμησης με τα συναισθήματα των
υποκειμένων αναφορικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Το δείγμα
(Ν=83) αποτελείται από μαθητές και μαθήτριες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
που φοιτούν σε σχολείο ημιαστικής περιοχής (Γυμνάσιο-Λύκειο Ειρηνούπολης,
Νομός Ημαθίας). Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο
αυτοαναφοράς (Η ζωή στο σχολείο) βασισμένο στο ερωτηματολόγιο «The Revised
Olweus Bully/Victim Questionnaire», καθώς και την κλίμακα αυτοεκτίμησης του
Rosenberg.
Διάφορες έρευνες αναφέρουν ότι ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να
ερμηνευτεί με βάση σύγχρονες ψυχολογικές θεωρίες (εξελικτική διάσταση, θεωρία
της αποστέρησης, θεωρία κοινωνικής μάθησης). Επιπλέον, η οικογένεια ως κύριος
φορέας κοινωνικοποίησης των παιδιών, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις
σχέσεις και τις συμπεριφορές των παιδιών με τους ομηλίκους τους.
Στην παρούσα έρευνα, οι μισοί μαθητές/μαθήτριες του δείγματός μας
δηλώνουν ότι έχουν δεχθεί εκφοβιστικές συμπεριφορές από κάποιον συμμαθητή
τους. Δηλώνουν ότι έχουν πέσει θύματα κυρίως λεκτικής βίας, ενώ παράλληλα
φαίνεται ότι υπάρχουν πολύ χαμηλά ποσοστά σωματικής βίας στο συγκεκριμένο
σχολείο. Στο δείγμα μας (Ν=83), τα αγόρια αντιδρούν στα περιστατικά εκφοβισμού
εκδικητικά, σε αντίθεση με τα κορίτσια τα οποία προσπαθούν να λύσουν ήρεμα τις
μεταξύ τους διαφορές.
Επίσης, οι μαθητές και μαθήτριες του δείγματός μας δηλώνουν ότι η καλή
σχολική επίδοση είναι η κυριότερη αιτία θυματοποίησής τους, ενώ τα κύρια
χαρακτηριστικά που προσδίδονται στους δράστες είναι το ανδρικό φύλο, η χαμηλή
σχολική επίδοση και η εν γένει συμπεριφορά παρενόχλησης στην τάξη. Επιπλέον, τα
θύματα βρίσκουν συμπαράσταση κυρίως στο πρόσωπο των φίλων τους, και θεωρούν
ότι οι εκπαιδευτικοί σχεδόν πάντα προσπαθούν να βοηθήσουν τα θύματα. Τέλος, οι
7
μαθητές και μαθήτριες του δείγματός μας δηλώνουν ότι λυπούνται, όταν γίνονται
μάρτυρες σχολικής βίας και ότι επιθυμούν να βοηθήσουν τα θύματα του
εκφοβισμού.
Στο δείγμα μας, οι μαθητές και μαθήτριες εμφανίζουν μέτρια προς υψηλή
αυτοεκτίμηση, ενώ όσο υψηλότερη είναι η αυτοεκτίμηση των υποκειμένων τόσο
περισσότερο τείνουν να συμφωνούν με συγκεκριμένες αναφορές για στερεοτυπικές
ερμηνείες, απόδοση χαρακτηριστικών στο θύτη / θύμα, ή συναισθήματα που
βιώνουν οι εμπλεκόμενοι σε επεισόδια σχολικής βίας (βλ. πιν. 18). Τέλος,
προτείνεται ένα μοντέλο συνδυαστικών κατηγοριών που δυνητικά προβλέπουν την
πιθανή εμπλοκή κάποιου σε περιστατικά σχολικής βίας- είτε από τη θέση του
δράστη είτε από τη θέση του θύματος. Το μοντέλο αυτό περιλαμβάνει τα
συναισθήματα, τις στάσεις και τις αντιδράσεις απέναντι στα επεισόδια βίας.
|
Αντιλήψεις στάσεις και συναισθήματα μαθητών γυμνασίου και λυκείου σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό
