| Περίληψη |
Σκοπός: Το οφθαλμοκινητικό σύστημα παρέχει ένα εντυπωσιακό παράθυρο στον
εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Καθώς διαφορετικοί τύποι οφθαλμικών
κινήσεων ελέγχονται από διαφορετικά νευρωνικά κυκλώματα, η εξέταση της
οφθαλμοκινητικής συμπεριφοράς μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ χρήσιμο
διαγνωστικό εργαλείο για μια ποικιλία νευρολογικών διαταραχών. Πρόσφατες έρευνες
έχουν αποκαλύψει το κύριο κομμάτι του νευροανατομικού και νευροφυσιολογικού
υποστρώματος των οφθαλμοκινήσεων, καθιστώντας έτσι εφικτή την αντιστοίχιση
οφθαλμοκινητικών διαταραχών με δυσλειτουργία συγκεκριμένων νευρώνων ή δομών
στον εγκέφαλο. Ο σκοπός της παρούσης εργασίας ήταν η μελέτη των οφθαλμικών
κινήσεων προσήλωσης και των ομαλών κινήσεων παρακολούθησης σε ασθενείς με
Parkinson και η σύγκρισή τους με φυσιολογικά άτομα της αντίστοιχης ηλικίας.
Μεθοδολογία: Στη μελέτη έλαβαν μέρος 16 ασθενείς με τη νόσο του Parkinson (8 σε
πρώιμο στάδιο και 8 σε όψιμο στάδιο). Η ηλικία τους ήταν από 54-82 έτη και 12 από
αυτούς ακολουθούσαν φαρμακευτική αγωγή. 9 υγιείς εθελοντές, ηλικίας 51-72 ετών,
χωρίς οποιαδήποτε άλλη νευρολογική διαταραχή ή προβλήματα όρασης, αποτέλεσαν
την ομάδα ελέγχου. Ομάδα 10 νέων υγιών ατόμων (26-34 ετών) επίσης εξετάστηκε. Οι
καταγραφές των οφθαλμικών κινήσεων πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση ανιχνευτή
οφθαλμικών κινήσεων (Eyelink II, SR Research, Canada), της κατηγορίας video-
ανιχνευτών, με συχνότητα δειγματοληψίας 500Hz και χωρική ανάλυση <0.01º. Για την
καταγραφή των οφθαλμικών κινήσεων προσήλωσης χρησιμοποιήθηκε κυκλικός
στόχος (profiled spot) διαμέτρου 0.229º, σε απόσταση 100cm και σε δύο τιμές
contrast, 100% και 10%. Η καταγραφή των ομαλών κινήσεων παρακολούθησης έγινε
με τη χρήση ημιτονοειδώς κινούμενου κυκλικού στόχου (διαμέτρου 1.948º), σε
απόσταση 50cm. Καταγραφές πραγματοποιήθηκαν για δύο κατευθύνσεις κίνησης
(οριζόντια και κατακόρυφα) και για τρεις διαφορετικές συχνότητες στόχου, 0.2, 0.5 και
1.0Hz. Η προβολή των ερεθισμάτων έγινε σε υψηλής ανάλυσης οθόνη προβολής
(SONY, GDM 520), η οποία υποστηρίζεται από επίσης υψηλής ανάλυσης κάρτα
γραφικών (VSG 2/5, CRS, UK). Κατά τη διάρκεια των καταγραφών, οι οποίες ήταν
διόφθαλμες και διάρκειας 15sec, όλοι οι συμμετέχοντες είχαν σταθεροποιημένο
το κεφάλι τους (chin rest). Βαθμονόμηση του συστήματος καταγραφής
πραγματοποιήθηκε πριν από κάθε μέτρηση. Σα εξαγόμενα από τις καταγραφές
δεδομένα αναλύθηκαν με τη βοήθεια κώδικα Matlab που δημιουργήθηκε ειδικά για τις
ανάγκες της εργασίας αυτής. Η σταθερότητα της προσήλωσης ελέγχθηκε μέσω των
Διμεταβλητών Ελλειπτικών Περιοχών (BCEAs), οι οποίες περιείχαν το 68% του χρόνου
προσήλωσης στα διαγράμματα διασποράς τους. Η ανάλυση των ομαλών κινήσεων
παρακολούθησης έγινε με τη βοήθεια του μετασχηματισμού Fourier. To εύρος
παρακολούθησης (pursuit gain), η συχνότητα παρακολούθησης (frequency gain) και
ο αριθμός των σακκαδικών κινήσεων κατά τη διάρκεια αυτής (σύμφωνα με τα κριτήρια
υ > 50º/sec, a > 2000º/sec2), υπολογίστηκαν. Για τη στατιστική ανάλυση των
αποτελεσμάτων χρησιμοποιήθηκε ανάλυση της διακύμανσης πολλαπλών μετρήσεων
(ANOVA) και post hoc tests (Fisher’s Protected LSD).
Αποτελέσματα: Σημαντικά μειωμένη ικανότητα προσήλωσης βρέθηκε στους
ηλικιωμένους εξεταζόμενους σε σχέση με τους νέους: αύξηση της ηλικίας έχει ως
άμεσο επακόλουθο μεγαλύτερα εμβαδά ελλείψεων. Σο contrast του ερεθίσματος
βρέθηκε και αυτό να έχει σημαντική επίδραση στο μέγεθος των ελλείψεων BCEAs και
συγκεκριμένα, μείωση της τιμής του οδηγεί σε μεγαλύτερα εμβαδά. Καμία επίδραση της
νόσου του Parkinson στη σταθερότητα της προσήλωσης δε βρέθηκε σημαντική, όπως
επίσης δε παρατηρήθηκε διαφορά και μεταξύ των δύο σταδίων της νόσου. Όσον
αφορά στις ομαλές κινήσεις παρακολούθησης, πολλές στατιστικά σημαντικές
διαφορές αποκαλύφθηκαν. Σο εύρος παρακολούθησης (pursuit gain) βρέθηκε πως
μειώνεται σημαντικά με την αύξηση της ηλικίας και της συχνότητας του στόχου. Για το
δεύτερο, σημαντικές διαφορές βρέθηκαν μεταξύ των τιμών 0.2-1.0Hz και 0.5-1.0Hz, ενώ
στατιστική διαφορά δε βρέθηκε μεταξύ των συχνοτήτων 0.2-0.5Hz. Η παράμετρος
κατεύθυνση βρέθηκε επίσης πως έχει σημαντική επιρροή στο εύρος παρακολούθησης.
Οι ασθενείς με τη νόσο του Parkinson παρουσίασαν σημαντικά μειωμένο εύρος
συγκρινόμενοι με την ομάδα ελέγχου, ενώ καμία διαφορά δε βρέθηκε να υπάρχει
μεταξύ των δύο σταδίων της νόσου. Σελικά, ισχυρή βρέθηκε η αλληλεπίδραση των
παραμέτρων της ομάδας των εξεταζόμενων με τη συχνότητα κίνησης του στόχου.
Σχετικά με τη συχνότητα παρακολούθησης (frequency gain), ισχυρή επίδραση του
παράγοντα της ηλικίας (μείωση της συχνότητας με αύξηση της ηλικίας), της
συχνότητας του στόχου (μείωση της συχνότητας με αύξηση της συχνότητας κίνησης
του στόχου) και της κατεύθυνσης, βρέθηκε. Οι παρκινσονικοί ασθενείς δεν
διαφοροποιήθηκαν από την ομάδα ελέγχου κατά τον υπολογισμό αυτό. Ίδια ήταν και
τα αποτελέσματα μεταξύ των δύο σταδίων της νόσου. Ο αριθμός των σακκαδικών
κινήσεων τέλος, βρέθηκε να επηρεάζεται σημαντικά από την ηλικία, τη συχνότητα του
στόχου και τη νόσο του Parkinson. Ηλικιωμένοι εξεταζόμενοι πραγματοποιούν
περισσότερες σακκαδικές από τους νέους, ενώ οι ασθενείς με Parkinson
πραγματοποιούν σημαντικά λιγότερες από τους πρώτους, που αποτελούν την ομάδα
ελέγχου. Διαφορά στις σακκαδικές κινήσεις δε βρέθηκε μεταξύ των δύο σταδίων της
νόσου. Όλοι οι εξεταζόμενοι πραγματοποιούν μεγαλύτερο αριθμό σακκαδικών, καθώς
η συχνότητα του στόχου αυξάνεται. Όσον αφορά στην κατεύθυνση, βρέθηκε πως
επηρεάζει σημαντικά τον αριθμό των σακκαδικών ανάλογα με την ομάδα των
εξεταζόμενων που μελετάται. Έτσι, όλα τα υγιή άτομα πραγματοποιούν περισσότερες
σακκαδικές κατά την κατακόρυφη παρακολούθηση, όπου οι παρκινσονικοί ασθενείς
πραγματοποιούν τις λιγότερες.
Συμπεράσματα: Μία πιθανή εξήγηση για τη μειωμένη ακρίβεια της προσήλωσης
στους ηλικιωμένους είναι οι σακκαδικές παρεμβολές, που συμβαίνουν με την πάροδο
της ηλικίας. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως καμία διαφορά δε βρέθηκε μεταξύ των
παρκινσονικών ασθενών και της ομάδας ελέγχου (οι σακκαδικές παρεμβολές είναι
έντονα παρούσες σε ποικίλες νευρολογικές διαταραχές, όπως και στη νόσο του
Parkinson). Ακριβής μελλοντικός υπολογισμός τους, θα ήταν συνεπώς χρήσιμος. Η
αύξηση των ελλειπτικών περιοχών καθώς το contrast του στόχου μειώνεται, αποδίδεται
στην περιορισμένη ικανότητα του οπτικού συστήματος να ανιχνεύσει χαμηλής
αντίθεσης ερεθίσματα. Σόσο η ηλικία όσο και η νόσος του Parkinson επηρεάζουν τις
ομαλές κινήσεις παρακολούθησης. Ο περιορισμός της βλεμματικής κίνησης (κυρίως
κατά τον κατακόρυφο άξονα) στους ηλικιωμένους και πιθανότατα και στους ασθενείς,
οφείλεται σε αλλαγές στους ιστούς του κόγχου. Όσον αφορά στις σακκαδικές
κινήσεις, τα ηλικιωμένα άτομα διεξάγουν μεγαλύτερο αριθμό σακκαδικών με σκοπό τη
διατήρηση του οπτικού τους άξονα στο κινούμενο αντικείμενο. Αντιθέτως, οι ασθενείς
με τη νόσο του Parkinson παρουσιάζουν δυσκολία στη διεξαγωγή των απαιτούμενων
σακκαδικών, πιθανότατα λόγω της βραδυκινησίας τους που αποτελεί ένα από τα
κύρια συμπτώματα της νόσου. Η δυσλειτουργία των βασικών γαγγλίων, τα οποία
παίζουν σημαντικό ρόλο στη διεξαγωγή των σακκαδικών κινήσεων, αποτελεί επίσης
μία πιθανή εξήγηση. Σο γεγονός πως καμία διαφορά δε βρέθηκε μεταξύ του πρώιμου
και του όψιμου σταδίου της νόσου είναι πολύ σημαντικό, εφόσον οι διαταραχές στην
οφθαλμοκινητικότητα φαίνεται να είναι παρούσες ήδη από τα πρώιμα στάδια της
νόσου.
|
Αναζήτηση
